SZKOŁY NARODOWE

Szkoły narodowe to ruch muzyczny, który powstał w drugiej połowie XIX wieku jako odpowiedź na nacisk romantyzmu germańskiego oraz opery włoskiej. Nurt ten miał na celu podkreślać oraz promować wartości oraz piękno poszczególnych narodów poprzez muzykę ludową oraz folklor.
Szkoły narodowe zawdzięczają swój początek właśnie romantyzmowi, który od zawsze proklamował wolność, co sprawiło, że poszczególne narody w sposób dobrowolny mogły poszukiwać własnych stylów w sztuce. Artyści zaczęli więc dążyć do własnej, nowej estetyki, która bliższa im była ze względów kulturowych. Sztuka pierwszej połowy XIX wieku należała do trzech państw: Francji, Niemiec oraz Włoch, które narzucały style oraz gusta muzyczne dla całego społeczeństwa europejskiego. Kiedy to ludzie zaczęli zdawać sobie sprawę z wartości własnej kultury, czego pośrednią przyczyną były również wydarzenia historyczne takie jak Niepodległość Stanów Zjednoczonych czy Kongres wiedeński, zaczęły rodzić się idee narodowościowe, które również miały wpływ na muzykę.
Pierwszymi kompozytorami, w których twórczości można zauważyć nutkę folkloru byli Fryderyk Chopin (polonezy i mazurki), Franciszek Liszt (rapsodie węgierskie), Giuseppe Verdi (który do swych oper wplątywał melodie ludowe). Niemniej jednak, to takie kraje jak Rosja, Hiszpania, Węgry oraz kraje skandynawskie, które przez dłuższy czas znajdowały się pod naciskiem muzyki niemieckiej oraz włoskiej stały się w końcu tymi krajami, w których szkoły narodowe miały największe znaczenie.

ROSJA
Pierwszy utwór powstały w nurcie szkół narodowych został skomponowany w Rosji w 1836 roku i była to opera „Życie za Cara” Michaiła Glinki. Dzieło to opowiada o rosyjskim bohaterze narodowym, tak więc wątek, ale i również muzyka są typowo rosyjskie. Następnie w roku 1855 i 1871 roku powstają opery „Rusałka”oraz „Kamienny gość” Aleksandra Dargomyżskiego, któe w swej estetyce kontynuują twórczość Michaiła Glinki. Apogeum ruchu narodowego w Rosji nadchodzi wraz z tzw. Potężną Gromadką, w której skład wchodzą: Milij Bałakirew, znakomity pianista samouk, twórca poematu symfonicznego „Tamara”; Aleksandr Borodin skomponował operę „Kniaź Igor” oraz poemat symfoniczny „W stepach Azji Środkowej”; Cezar Cui, zainspirowany folklorem rosyjskim stworzył operę „William Ratcliff”; Modest Musorgski, który chyba najbardziej zagłębia się w muzyce rosyjskiej i czerpiąc natchnienie z historii cara Borysa napisał operę „Borys Godunow” oraz Nikołaj Rimski-Korsakow, autor „Szeherezady”.

Michaił Glinka aria z opery "Życie za Cara". W roli solisty Nikołaj Gedda.

Aleksandr Borodin "W stepach Azji Środkowej" w wykonaniu Staatskapelle Dresden pod batutą Kurta Sanderlinga

https://www.youtube.com/watch?v=ZaO9FBtDzyk

SKANDYNAWIA
W Finlandii, związanej przez dłuższy czas z Imperium Rosyjskim, w 1899 roku powstał poemat symfoniczny „Finlandia” Jeana Sibeliusa, który rozgrzał patriotyczny zapał Finów. W Norwegii zaś muzyka do poematu Henrika Ibsena pod tytułem „Peer Gynt” Edwarda Griega stała się najlepiej reprezentującym dziełem norweskiej szkoły narodowej.

Poranek z "Peer Gynt" Edwarda Griega. Wykonuje Filharmonia Berlińska a pod batutą Herberta von Karajana.

https://www.youtube.com/watch?v=3sF_mQLXs_s

CZECHY
Opera komiczna „Sprzedana narzeczona” (1886) Bedrzicha Smetany promująca uczucia narodowe stała się symbolem czeskiego nacjonalizmu. Kolejni przedstawiciele czeskiej muzyki narodowej to Antonín Dvořák oraz Leoš Janáček.

Finał opery "Sprzedana narzeczona" Bedrzicha Smetany. Wykonuje Teatr Narodowy w Pradze.

WĘGRY
Béla Bartók, badacz muzyki ludowej, jeden z prekursorów etnografii muzycznej oraz autor wielu dzieł nawiązujących swym stylem do folkloru węgierskiego. Skomponował poemat symfoniczny „Kossuth” (1903) sławiący imię węgierskiego bohatera narodowego, przywódcę rewolucji. Jego rodak Zoltán Kodály był etnografem muzycznym, komponował głównie pieśni bazujące na muzyce ludowej. Jest autorem opery „Háry János” (1926), której głównym bohaterem jest postać z folkloru węgierskiego, symbol waleczności oraz męstwa, który przeciwstawia się władzy Napoleona.

"15 węgierskich pieśni chłopskich" Béla Bartók. Przy fortepianie Balázs Szokolay.

HISZPANIA
Hiszpański ruch narodowy rozpoczął się trochę później niż w innych krajach, pomimo to artyści, którzy tworzyli w jego ramach pozostawili wiele utworów nasyconych elementami folkloru. Należą do nich Isaac Albéniz, autor Suity hiszpańskiej oraz suity orkiestrowej „Katalonia” (1899); Enrique Granados, który skomponował „Goyescas” (1919), suitę zainspirowaną twórczością wybitnego hiszpańskiego malarza Francisco de Goyi oraz Manuel de Falla, który czerpiąc natchnienie z przepiękneggo pałacu Alhambra w Granadzie napisał „Noce w ogrodach Hiszpanii” (1915).

"Noce w ogrodach Hiszpanii" Manuela de Falla. Przy fortepianie Katarzyna Musiał, akompaniuje Orchestre Symphonique de l'Isle pod batutą Cristiana Gorta.

POLSKA
Stanisław Moniuszko był pomysłodawcą założenia opery polskiej. W swoje utwory wplątywał elementy polskiego folkloru, a ponad 200 ze swoich pieśni skomponował do słów ludowych. Jego następcami byli Zygmunt Noskowski (autor pierwszego polskiego poematu symfonicznego „Step”), Władysław Żeleński, który kontynuując twórczość operową Moniuszki swoje opery opierał na tekstach literatury polskiej oraz Ignacy Jan Paderewski, działacz niepodległościowy, który w swe kompozycje wplatał ducha Polski.

"Step" Zygmunta Noskowskiego w wykonaniu Opery i Filharmonii Podlaskiej.