ONIEGIN w Teatrze Wielkim w Łodzi

Piotr Czajkowski
ONIEGIN
balet w dwóch aktach
libretto – Valery Modestov
premiera - 10 i 11maja 2014
premiera z Expressem – 13 maja 2014

Temat Eugeniusza Oniegina pojawia się w naszym Teatrze po raz trzeci, ale po raz pierwszy jako spektakl baletowy. Romantyczny poemat Aleksandra Puszkina i niezwykle ekspresyjna muzyka Piotra Czajkowskiego stały się inspiracją dla wybitnego choreografa rosyjskiego Vasily’ego Medvedeva do stworzenia wielkiego widowiska baletowego. Oniegin, bo taki jest tytuł baletu, prezentowany już m.in. w Bratysławie i Pradze spotkał się z gorącym przyjęciem krytyki i aplauzem publiczności. Niezwykle efektowne sceny zbiorowe, pełne intymności duety, a przede wszystkim wyraziste postacie scharakteryzowane plastycznym ruchem i zróżnicowaną choreografią , tworzą spektakl magiczny i niepokojący, piękny i poruszający; i tak dramatyczny jak dramatyczna jest symfonika Czajkowskiego.

Utwory Piotra Czajkowskiego wykorzystane w spektaklu

akt pierwszy
1. II Symfonia c-moll op.17 Małorosyjska, część czwarta
2. Symfonia h-moll op.58 Manfred, część trzecia
3. I Symfonia g-moll op.13 Zimowe marzenia, część druga
4. Królewna Śnieżka
5. Symfonia h-moll op.58 Manfred, część druga
6. Largo i Allegro na dwa flety i orkiestrę
7. Koncert fortepianowy nr 2 G-dur op.44, część druga
8. III Symfonia D-dur op. 29

akt drugi
1. III Symfonia D-dur op. 29 Polska, część trzecia
2. Fantazja orkiestrowa e-moll op. 32 Francesca da Rimini
3. Medytacja
4. Suita orkiestrowa III G-dur op.55, część pierwsza
5. III Symfonia D-dur op.29 Polska, część piąta

realizatorzy:
kierownictwo muzyczne PIOTR WAJRAK
choreografia VASILY MEDVEDEV
asystent choreografa STANISLAV FEČO
scenografia PAVOL JURÁŠ
reżyseria efektów świetlnych VASILY MEDVEDEV, PAVOL JURÁŠ

obsada:
Tatiana Valentyna Batrak
Ekaterina Kitaeva – Muśko
Monika Maciejewska

Olga Aneta Kosmowska
Monika Maciejewska
Julia Sadowska

Oniegin Dominik Muśko
Gintautas Potockas
Wiktor Krakowiak – Chu

Leński Dominik Senator
Witold Biegański
Gintautas Potockas

Gremin Gintautas Potockas
Wiktor Krakowiak – Chu
Witold Biegański

Alter ego Tatiany Ekaterina Kitayeva- Muśko
Valentyna Batrak

oraz soliści, koryfeje, zespół baletowy i orkiestra
dyrygent PIOTR WAJRAK

---

Streszczenie libretta

Akt pierwszy
Letni dzień. Rodzina Larinów obchodzi w swej posiadłości tradycyjne święto celebrujące zbiory. Przed domem, na łące, wszyscy tańczą i bawią się. Olga, młodsza córka Larinów stoi na uboczu ze swą siostrą Tatianą. Dziewczęta przyglądają się świętującym. Wśród gości jest starający się o rękę Olgi młody arystokrata i poeta Włodzimierz Leński ze swym przyjacielem Eugeniuszem Onieginem. Oniegin, zmęczony monotonnym miejskim życiem, wyjechał na wieś, gdzie jest równie znudzony. Mężczyzną zachwyca się Tatiana. Świętowanie dobiega końca. Goście żegnają się, Tatiana wychodzi, przyglądając się ze smutkiem zakochanym Oldze i Leńskiemu.
Noc. Tatiana nie może zasnąć. Uświadamia sobie, iż jest zakochana. Przepełniona silnymi uczuciami, których nigdy wcześniej nie doświadczyła, pisze list do Oniegina, w którym wyznaje mu miłość.
Kolejny dzień. Oniegin wchodzi do ogrodu i dostrzega Tatianę. Zawstydzona dziewczyna oczekuje z nadzieją odpowiedzi Eugeniusza. Ten jest wzruszony jej uczuciem, jednak nie odwzajemnia go i oddaje list Tatianie.
W posiadłości Larinów ponownie nadchodzi świąteczny dzień – imieniny Tatiany. Olga tańczy z Leńskim. Przybywa spóźniony Oniegin. Tatiana, widząc go, uświadamia sobie, iż jest wciąż zakochana. Zdenerwowany Oniegin postanawia uwieść Olgę, która niefrasobliwie poddaje się jego zalotom. Zazdrosny Leński nie może znieść tej zniewagi i wyzywa Oniegina na pojedynek.

Akt drugi
Sypialnia Tatiany. Tatiana ma straszne sny. Śni jej się Oniegin, zachęcający ją do namiętnego tańca. Nagle we śnie Tatiany pojawia się również Olga i Leński. Zdenerwowany Oniegin nagle zabija swego przyjaciela. Tatiana budzi się; spędza poranek z Olgą i Leńskim. Przybywa Oniegin, który pragnie odwołać pojedynek. Jednak Leński nie chce o tym słyszeć. Dochodzi do pojedynku, mężczyźni oddają strzał, Leński pada martwy na ziemię.
Mijają lata. Oniegin spędził je podróżując po świecie. Powraca do Sankt Petersburga i przyjmuje zaproszenie na wspaniały bal. Tam spotyka swego dalekiego krewnego, księcia Gremina. Nagle Eugeniusz zauważa piękną, pełną gracji kobietę. Pyta księcia kim ona jest, na co on odpowiada z dumą, iż to jego żona. Wygląda na to, iż Tatiana nie rozpoznała Oniegina. Ten jednak rozpoznaje w niej młodą dziewczynę, której niegdyś nie uważał za godną uwagi. Teraz jednak jego serce przepełnione jest miłością – uczuciem, które miał zawsze w pogardzie! Gdy udaje mu się spotkać z Tatianą na osobności, wyznaje jej, co do niej czuje i błaga o odwzajemnienie uczuć. Kobieta słucha go w ciszy. Onieginowi wydaje się, że szczęście jest w zasięgu jego ręki, jednak odpowiedź Tatiany jest jasna. Przyznaje, że go kocha, ale jest zamężna i nigdy nie zdradzi swego małżonka. Oniegin jest zrozpaczony. Pozostaje sam.

Vasily Medvedev rodził się w Rosji, gdzie ukończył Rosyjską Akademię Baletu im. Agrypiny Waganowej w Sankt Petersburgu. Następnie studiował w Konserwatorium im. Rimskiego-Korsakowa, w którym zdobył tytuł choreografa i pedagoga baletu. Vasily Medvedev rozpoczął karierę w Teatrze Michajłowskim, a w 1981 roku podjął pracę w estońskim Teatrze Vanemuine, jako pierwszy solista i choreograf. Tam właśnie stworzył swoje pierwsze produkcje baletowe, takie jak m. in. Satanella i Piotruś i wilk. Zatańczył także główne partie w licznych spektaklach baletowych: Alberta w Giselle, Fabia w Satanelli, Franza w Coppelii, Jamesa w Sylfidzie. W uznaniu zasług dla rozwoju sztuki baletowej w Estonii, choreografowi przyznano tytuł Honorowego Artysty Estonii.
Balet Oniegin autorstwa Vasily’a Medvedeva wystawiony w Teatrze Narodowym w Pradze w 1999 został nagrodzony nagrodą Pushkin Legacy Ballet Award za choreografię.
W 2009 roku Medvedev zadebiutował z sukcesem w słynnym Teatrze Bolszoj, gdzie zaprezentowano Esmeraldę stworzoną przez niego we współpracy z ówczesnym dyrektorem artystycznym Baletu Bolszoj, Yurim Burlaką. W 2011 roku spektakl Esmeralda był transmitowany na żywo z Teatru Bolszoj do ponad czterystu kin na całym świecie. W tym samym roku Vladimir Malakhov zaproponował Vasily’emu Medvedevowi i Yuriemu Burlace stworzenie nowej wersji Esmeraldy dla Staatsballet Berlin. W 2012 spektakl w tej samej wersji został zaprezentowany przez Narodowy Zespół Baletowy w Mexico City.
Vasily Medvedev stworzył ponad 40 spektakli baletowych w Rosji i wielu innych krajach, takich jak m.in.: Czechy, Niemcy i Panama. Jest twórcą i dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Baletowego w Sankt Petersburgu, zorganizowanego w 2001 roku.
Stanislav Fečo urodził się w Pradze. Ukończył Praskie Konserwatorium Tańca w roku
1990, a w roku 2009 zdobył tytuł magistra na Akademii Rosyjskiej Baletu im. A. Waganowej
w St. Petersburgu.
Jako pierwszy tancerz występował głównie z zespołem baletowym Praskiego Teatru Narodowego, gdzie tańczył wszystkie główne partie. Gościnnie występował z wieloma rosyjskimi i zagranicznymi zespołami – Teatro Colon, Teatrem Michajłowskim, Baletem Rosyjskim, Baletem Klasycznym z St. Petersburga, Moskiewskim Baletem Kameralnym, Moskiewskim Baletem Państwowym, Teatrem Narodowym z Brna, Państwowym Baletem z Pragi, Narodowym Baletem z Sarajewa, Teatrem Narodowym z Kazania i wieloma innymi. Jego repertuar obejmuje partie księcia Zygfryda w Jeziorze łabędzim, księcia w Dziadku do orzechów, Armanda w Damie kameliowej, Jeana de Brien w Raymondzie, księcia Desire w Śpiącej królewnie, Colina w Córce pułku, Conrada w Korsarzu, Złotego niewolnika w Szeherezadzie, Solora w Bajaderze, Albrechta w Giselle. Tańczył również choreografie Rolanda Petit, George’a Balanchine’a, Jiriego Kyliana, Alvina Aileya, Hansa van Mannena, Vasily’a Medvedeva.
Do jego osiągnięć zaliczyć należy nagrody: Phillip Morris Ballet Award dla najlepszego tancerza baletowego Republiki Czeskiej, Pushkin Legacy Ballet Award za rolę Oniegina, brązowy medal w Międzynarodowym konkursie baletowym w Brnie.
Obecnie jest wiodącym baletmistrzem w Państwowym Teatrze Opery i Baletu w Jekaterynburgu, gdzie w roku 2011 wystawił własny spektakl Bajadera. Jako choreograf, Stanislav stworzył w roku 2009 krótki spektakl baletowy Palladio z zespołem baletowym z Perm, a w roku 2010 – z baletem z Jekaterynburga. W 2007 r. Stanislav stworzył własną wersję baletu Giselle z zespołem Theatre Vanemuine z Estonii.Od prawie 20 lat współpracuje jako asystent z choreografem Vasilym Medvedevem i wystawił z nim ponad 30 tytułów na całym świecie.
Pavol Juráš urodził się w roku 1982 na Słowacji. Studiował reżyserię teatralną w Akademii Teatralnej w Bratysławie (VŠMU). W Akademii Muzycznej i Teatralnej im. Janáčka w Brnie studiował reżyserię operową i ukończył studia podyplomowe z „interpretacji i teorii interpretacji”. Studiował również w Akademii Teatralnej i Muzycznej w Hamburgu i brał udział, jako słuchacz, w zajęciach Johna Neumeiera w Hamburg Ballett. Przygotował wiele znaczących inscenizacji w Czechach i na Słowacji (Teatr Narodowy w Pradze, Teatr Narodowy w Brnie, opery Janáčka).Przykłady inscenizacji operowych: Czarodziejski flet Mozarta , Pimpinone (Teleman). Inscenizacje w teatrach dramatycznych: Sarah Bernhardt - Memoir (Murrell), Masterclass (McNally), Frälein Julia (Strindberg), Don Carlos (Schiller) Oldřich und Božena (Hrubín) i inne. Znane są jego projekty łączące różne dziedziny - teatr, operę, balet, taniec. Jest również autorem wielu happeningów, wystaw, instalacji, koncertów, pokazów mody, performansów. Do swoich spektakli tworzy również dekoracje.
Dla teatru w Brnie przygotował trzy klasyczne bajki: Śpiąca królewna, Kopciuszek i Diabeł i Kasia. Kopciuszek zdobył nagrodę publiczności za najlepszą inscenizację roku 2011. Juráš jest autorem sztuki o Wacławie Niżyńskim; pracuje również jako fotograf i grafik. Pierwszy raz współpracował z Vasilym Medvedevem przy produkcji Coppelii dla Baletu Narodowego Panamy.

---

Utwory Piotra Czajkowskiego
na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi
DAMA PIKOWA
kierownictwo muzyczne - Zygmunt Latoszewski
inscenizacja i reżyseria - Lia Rotbaumówna
scenografia - Aleksander Jędrzejewski
choreografia - Witold Borkowski
przygotowanie chóru - Mieczysław Rymarczyk
premiera – 5 listopada 1967
JEZIORO ŁABĘDZIE
kierownictwo muzyczne - Tadeusz Kozłowski
choreografia - Barbara Kasprowicz, Janina Nierobska
scenografia - Halina Korytowska
premiera – 23 kwietnia 1977
JOLANTA
kierownictwo muzyczne - Kazimierz Wiencek
inscenizacja i reżyseria - Bolesław Jankowski
scenografia - Xymena Zaniewska-Chwedczuk
przygotowanie chóru - Henryk Karpiński
premiera – 16 września 1977
DZIADEK DO ORZECHÓW
kierownictwo muzyczne - Tadeusz Kozłowski
choreografia - Jarosław Piasecki
scenografia - Adam Kilian
premiera – 31 maja 1980
EUGENIUSZ ONIEGIN
kierownictwo muzyczne - Tadeusz Kozłowski
inscenizacja i reżyseria - Maciej Prus
scenografia - Andrzej Witkowski
choreografia - Ewa Wycichowska
kierownictwo chóru - Andrzej Chmielowiec
premiera – 25 czerwca 1983
DAMA PIKOWA
kierownictwo muzyczne - Andrzej Straszyński
inscenizacja i reżyseria - Stanisław Brejdygant
scenografia - Joanna Plakiewicz
choreografia - Aleksandra Stanisławska
kierownictwo chóru - Marek Jaszczak
premiera – 4 kwietnia 1998
ŚPIĄCA KRÓLEWNA
inscenizacja i choreografia - Georgio Madia
scenografia - Daniel Ioan Roman
realizacja światła - Jerzy Stachowiak
premiera – 27 maja 2006
EUGENIUSZ ONIEGIN
kierownictwo muzyczne - Andrzej Straszyński
reżyseria - Wiesław Ochman
scenografia - Jan Bernaś
choreografia - Jarosław Świtała
kierownictwo chóru - Marek Jaszczak
premiera - 23 lutego 2008
DZIADEK DO ORZECHÓW
choreografia i reżyseria - Georgio Madia
scenografia i kostiumy - Cordelia Matthes
premiera – 18 października 2008
JEZIORO ŁABĘDZIE
inscenizacja i choreografia - Georgio Madia
kierownictwo muzyczne - Tadeusz Kozłowski
scenografia - Bruno Schwengl
premiera – 9 maja 2009
DAMA PIKOWA
kierownictwo muzyczne – Tadeusz Kozłowski
reżyseria - Mariusz Treliński
dekoracje - Boris Kudlička
kostiumy - Magdalena Tesławska, Paweł Grabarczyk
choreografia - Emil Wesołowski
premiera - 25 września 2010