4 stulecia wyjątkowego brzmienia

Tajemnica wydobycia dźwięku

Kiedyś struny do instrumentów strunowych wykonywane były ze zwierzęcych jelit. Dzisiaj używa się strun nylonowych (w gitarze klasycznej) oraz stalowych (w gitarze elektrycznej). Czasami wykorzystuje się także inne materiały, jak np. struny stalowo-jedwabnych. Ponieważ same struny wydają bardzo cichy dźwięk, wystarczającą głośność uzyskuje się, wzmacniając wibracje mechanicznie (właśnie pudłem rezonansowym) lub też elektronicznie. Stąd też główny podział gitary na akustyczną i elektryczną.

W gitarach elektrycznych to przetworniki zamieniają drgania strun na sygnał elektryczny, który jest później wzmacniany przez wzmacniacz i emitowany przez głośniki. Tuż pod strunami umieszcza się zatem owe przetworniki elektromagnetyczne, wewnątrz których znajduje się magnes sztabkowy lub pojedyncze magnesy w kształcie walca. Na karkas nawinięta jest cewka z cienkiego drutu. Wskutek drgań metalowych strun, znajdujących się w stałym polu magnetycznym magnesów przetwornika, w cewce indukuje się napięcie, przekazywane następnie do wzmacniacza, który je przetwarza i wzmacnia. W przypadku gitar elektrycznych, w których są dwie lub trzy przystawki, brzmienie można zmieniać za pomocą 3- lub 5-stopniowego przełącznika znajdującego się przy potencjometrach gitary.

Trochę historii

Gitary używano już w XVII wieku, w okresie renesansu i baroku. Była ona wtedy jednak mniejsza i bardziej okrągła, a grała ciszej. Posiadała 5 strun, strojonych najczęściej A-D-G-H-e, do odpowiada strojowi pięciu cieńszych strun dzisiejszej gitary klasycznej. Wykorzystywana była głównie jako instrument rytmiczny, nie zaś solowy. W renesansie wyglądała dość prosto, w przeciwieństwie do baroku natomiast, kiedy to bogato zdobiono ją kością słoniową, zaś otwór rezonansowy wycinany był w wymyślne wzory.

Bezpośrednio od gitary barokowej pochodzi gitara klasyczna. Dodano tutaj szóstą strunę (E-A-D-G-H-e), a współczesny kształt nadał jej hiszpański gitarzysta i lutnik, Antonio de Torres Jurado (1817-1892). Struny w tej gitarze są miękkie i nylonowe, a gra się na nich palcami, co pozwala na rozmaite techniki gry, niemożliwe do uzyskania za pomocą piórka, preferowanego w baroku. Grający znajduje się w pozycji siedzącej, opierając dolne wcięcie pudła na lewym kolanie, zaś lewą nogę stawia na podnóżku.

Rodzaje gitar

Gitara akustyczna wywodzi się od gitary klasycznej. Stosuje się w niej metalowe struny, wydające mocniejszy, metaliczny dźwięk. Mają one jednak mocniejszy naciąg, wzmocniono zatem konstrukcję instrumentu: pudło rezonansowe jest większe, szyjka węższa, a głębokie wycięcie w pudle umożliwia granie wysokich dźwięków w partiach solowych. Jest przeznaczona głównie do grania akordami, jako instrument akompaniujący. Gra się na niej przede wszystkim kostką.

Historia gitary elektrycznej sięga już lat trzydziestych ubiegłego wieku. Pierwszą była tzw. patelnia (the frying pan) Okazała się wielkim sukcesem, choć stosowaną ją głównie jako gitarę hawajską. W 1935 roku powstała słynna gitara elektryczna ES-150. Wykorzystywała ona również przetwornik podobny do tego Beauchampa i miała pudło rezonansowe z charakterystycznymi dla instrumentów smyczkowych otworami po obu stronach nasady gryfu. Było ono jednak źródłem niepożądanych sprzężeń zwrotnych, stąd powstał pomysł zbudowania gitary bez pudła rezonansowego. Pierwszą taką gitarę nazwano The Log, czyli deska. Po licznych transformacjach gitara przybrała dzisiejszą formę. Telecaster, bo o nim mowa, stał się popularny wśród muzyków jazzowych i country, a od połowy lat 50-tych, także rockandrollowych. Wtedy także pojawiła się nowa gitara elektryczna (Stratocaster), posiadająca trzy zestawy przetworników, uruchamianych w 5 kombinacjach. Ponieważ była tańsza oraz cechowała się wyjątkową elastycznością kształtowania dźwięków, stała się najczęściej wybieraną gitarą. Obecnie wielu instrumentalistów poszukuje własnego brzmienia, dlatego firmy konstruują gitary na zamówienie. Modele takie posiadają na przykład dwa lub nawet trzy gryfy, o nietypowym stroju lub brzmieniu.

Gitara basowa znalazła swoje zastosowanie w sekcji rytmicznej muzyki rozrywkowej, zamiast kontrabasu, jest jednak także wykorzystywana obecnie jako instrument solowy. Tradycyjna posiada cztery struny (E1- A1 – D - G) i obejmuje dźwięki (w brzmieniu) od E1 do g1, jest więc identyczna ze skalą kontrabasu 4-strunowego. By gitara grała w skali kontrabasu, zastosowano grubsze struny metalowe oraz dłuższy gryf. W celu zwiększenia komfortu gry, w gitarach basowych instaluje się czasem podpórki pod kciuk (tzw. "thumbrest"). Dźwięk uzyskuje się szarpiąc struny (fingering), uderzając kostką (piórkowanie, picking), uderzając w nie kciukiem (slap), podrywając wszystkimi palcami oprócz kciuka (popping) i energicznie dociskając struny do progów (tapping).

Gitara dla początkujących

Obecnie, na rynku znajdziemy ogromny wybór gitar, nawet w Internecie. Jeśli chcemy kupić gitarę, w celu nauki gry na niej, przede wszystkim powinniśmy wybrać gitarę klasyczną. Posiada ona bowiem nylonowe (a nie metalowe), słabiej naprężone struny. Dzięki temu łatwiej będzie nam się grało, a słabszy nacisk na struny nie będzie skutkował poranionymi palcami – co bywa najczęstszym powodem zniechęcenia do ćwiczeń. Równie ważną sprawą jest wielkość instrumentu. Gitary akustyczne są większe od klasycznych, więc ciężej się na nich gra początkującym. Niemniej ważnym czynnikiem jest również cena gitary – instrument klasyczny jest zdecydowanie tańszy od akustycznego. 

Artykuł przygotowany na zlecenie serwisu www.artmusic.pl