Wywiad z Katarzyną Borek / najnowszy album "Space in Between"

Katarzyna Borek - na swojej najnowszej płycie “Space In Between” łączy upodobanie do prawdziwej wirtuozerii i brzmieniowych eksperymentów. Artystka stworzyła i nagrała swoją osobistą kompilację ulubionych kompozycji, zabierając je w kosmiczną przestrzeń. Na płycie "Space in Between" artystka zestawiła starannie wyselekcjonowane tematy idące w kierunku muzyki neoklasycznej czy filmowej. Są to hipnotycznie brzmiące utwory wspaniałych kompozytorów.

Cameral Music: Nawiązując do tytułu najnowszego albumu „Space in Between”, czy uważa Pani, że muzyka sięga również przestrzeni pozaziemskiej i to nie tylko w sensie duchowym, ale również egzystencjonalnym?

Katarzyna Borek: Muzyka jest dla mnie tworem bardziej duchowym, dlatego częściej doświadczam jej na poziomie wrażeniowym i energetycznym niż intelektualnym. Czuję też bliski kontakt z naturą, pozwala mi to na spostrzeganie pewnych zjawisk i uświadamiam sobie jednocześnie ich efemeryczność. Stąd też nazwa mojej płyty - "Space in between". Pomiędzy minimalistyczne i przestrzenne utwory fortepianowe wplotłam przestrzenne dźwięki kosmosu, ale to pewnego rodzaju metafora. Kosmos to dla mnie nie tylko tzw. "sfera niebieska" czy "przestrzeń pozaziemska", ale wszystko to, co piękne i niedostrzegalne gołym okiem. Także cisza pomiędzy utworami, tak jak cisza pomiędzy słowami wypełniona może być jakimś znaczeniem. Planetarne częstotliwości to także potężne narzędzie terapeutyczne. W muzykoterapii na przykład wykorzystuje się kamertony dostrojone do oktaw interwałowych wymierzonych przez czas ruchu planet w stosunku do obrotu Słońca. Czasem zapominamy, że wibracje przenikają w naturze wszystko i mają potężny wpływ na nasz mózg czy system energetyczny. Więcej mówi się o tym w muzykoterapii niż w środowiskach, w których muzyce nadaje się rolę bardziej rozrywkową.

Skąd wzięło się u Pani, osoby wykształconej klasycznie tak niekonwencjonalne podejście do muzyki?

Nie nazwałabym tego niekonwencjonalnym podejściem do muzyki, a raczej dużą ciekawością świata. Inspiruje mnie bardzo różna muzyka, a także wiele zjawisk zachodzących w naturze i przenoszę moje przemyślenia na język dźwięków. W takim kontekście wykonywanie muzyki powszechnie rozumianej jako klasycznej czy komponowanie czegoś w kompletnie innym stylu jest dla mnie tak samo ciekawe, ponieważ najbardziej liczy się przekaz. Dzięki temu, że jestem "wykształcona klasycznie" i miałam wspaniałych nauczycieli, opanowałam technikę gry na fortepianie i nauczyłam się operować środkami, które pozwalają mi wyrazić to, czym jest dla mnie "duch muzyki". Jeśli przyjrzymy się bliżej mojej selekcji utworów na płycie "Space in Between" - są to kompozytorzy, którym takie podejście jest bardzo bliskie (np. Arvo Part, John Cage). Muzyka ta jest bardzo minimalistyczna, słychać w niej inspiracje naturą, filozofią wschodu, medytacją. Czasem są to utwory, w których największym wyzwaniem jest utrzymać duży poziom koncentracji przy bardzo minimalistycznej fakturze. Wtedy kilka prostych dźwięków albo cisza pomiędzy nimi może oddać wrażenie niesamowitej przestrzeni.

Czy zastosowanie elektroniki oraz technologicznie zaawansowanych urządzeń w muzyce pomaga w zrozumieniu kosmosu?

W muzyce elektronicznej takie długie, przestrzenne dźwięki, charakterystyczne dla gatunku ambient czy drone pozwalają oddać wrażenie zatrzymania czasu. Mogą więc tym samym przybliżyć nas do wyobrażenia o kosmosie. Nie ma wiele instrumentów akustycznych na świecie, dzięki którym można uzyskać bardzo długi dźwięk, który oddawałby wrażenie nieskończoności. Dzięki takim jednostajnym, długim dźwiękom można oddać wrażenie tzw. mantry. Często np. w muzyce ethno i w muzyce wschodu wykonywane są charakterystyczne melodie na jednostajnym podkładzie jednego instrumentu. Zwróćmy uwagę na charakterystyczne brzmienie instrumentu "sitar". To właśnie podczas takiej muzycznej mantry i medytacji możemy zbliżyć się do kosmosu.

Czy poprzez muzykę jesteśmy w stanie zaspokoić ciekawość tkwiącą w człowieku i odpowiedzieć na nurtujące ludzkość pytania? Czy muzyka może w tym sensie konkurować z nauką, filozofią, religią?

Niestety obserwuję, że w dzisiejszych czasach wartość muzyki się dewaluuje, ponieważ została sprowadzona do poziomu produktu. Kiedyś muzyka miała bardziej elitarny wymiar i choć zawsze funkcjonowała na poziomie sacrum i profanum, to jednak odbiorców na ambitną muzykę było więcej. Tym samym szła w parze z rozwojem myśli, filozofii i dokonywała rewolucji, ponieważ nie była tak wielkim jak dzisiaj narzędziem w rękach światowego biznesu. Myślę, że każdy sobie na to pytanie powinien odpowiedzieć sam. Ja odnajduję w muzyce drogę do poszukiwań i do dalszego samodoskonalenia się.

Jak duże wśród młodego pokolenia muzyków jest zainteresowanie kompozycjami, które wykorzystują elektronikę i współczesne zdobycze techniki?

Myślę, że zainteresowanie jest ogromne, wystarczy prześledzić, jaką ogromną frekwencje mają festiwale muzyki współczesnej i elektronicznej, takie jak np. Sacrum Profanum czy Tauron Nowa Muzyka. Muzyka elektroniczna jest już chyba obecna w każdej dziedzinie muzyki, więc wróżę jej tylko postęp.

Oprócz ciekawych kompozycji na płycie odnajdziemy również oryginalne tytuły, np. Earth For Manuel De Falla (Asturiana) czy Neptune For John Cage (In a Landscape). Czy istnieje jakaś zależność między kompozytorami a ciałami niebieskimi, które zostały przypisane ich utworom?

Dedykacje planet dla poszczególnych kompozytorów nadałam intuicyjnie, często na podstawie wrażenia, że dźwięki planet i wybrane kompozycje wibrują na podobnych częstotliwościach. Jest też kilka utworów, które dedykacji nie posiadają, za to posiadają oryginalne tytuły związane z kosmosem np. Takashi Yoshimatsu: "Piano Folio to a dissapeared Pleiade" czy "Globular Romance from Pleiades Dances". Dźwięki planet pełnią także formę łączników pomiędzy utworami. Na końcu mijamy najbardziej oddaloną od Słońca planetę układu słonecznego jaką jest Neptun przy dźwiękach Johna Cage "In a Landscape". Płytę zamyka syntezatorowa impresja na temat hipotetycznej "Planety X" .

Album jest już w sprzedaży. Kiedy i gdzie będzie można posłuchać jego zawartości na żywo? Czy planuje Pani trasę koncertową promującą płytę?

Na razie najważniejszy jest dla mnie odbiór muzyki przez fanów nowych brzmień. Cieszy mnie to bardzo, że w każdym dużym mieście są sklepy, do których się jeszcze przychodzi posłuchać dobrej muzyki jak i kupić vinyle. Trasę koncertową planujemy na jesień, a najbardziej zależy mi na koncertach za granicą.

Czy ma Pani w planie bardziej śmiałe pomysły? O ile takie w ogóle istnieją.

Moją następną płytą będzie na pewno płyta całkowicie autorska. Będzie to dla mnie śmiałe i ogromne wyzwanie, ponieważ do tej pory bazowałam na wykonywaniu utworów fortepianowych interpretując je czy tworząc własne aranżacje. Teraz po przygodach z komponowaniem muzyki do teatru odkryłam w sobie nowe oblicze. Moja wyobraźnia sięga już dalej niż tylko wykorzystanie fortepianu. Patrzę na muzykę różnymi kolorami i myślę o poszerzaniu nowego instrumentarium. Będzie też na pewno kontynuacja duetu "Pianoelectronica" z Vojto Monteur. Nie będzie to kontynuacja "Tempus Fantasy" II, ale bardziej elektroniczny projekt z przetworzonym rhodesem i syntezatorami. Ostatnio stworzyliśmy muzykę do spektaklu, w którym wykorzystaliśmy żywą perkusję i ten element także może pojawić się na naszej płycie.