W Katowicach rozpoczyna się budowa jednego z największych instrumentów koncertowych w Europie

W katowickiej sali NOSPR rozpoczęła się budowa monumentalnych organów piszczałkowych. Złożony z ponad miliona części instrument będzie posiadał 105 głosów i dwa stoły gry – stacjonarny o 4 klawiaturach i mobilny z 5 klawiaturami. Montaż organów zakończy się już we wrześniu tego roku, jednak na koncert inauguracyjny trzeba będzie zaczekać do stycznia 2023 r.

Od czasu otwarcia nowej siedziby NOSPR w 2014 roku można było podziwiać zawieszone nad estradą rzędy strzelistych, błyszczących rur ułożonych w faliste wzory. Choć konstrukcja wyglądała imponująco, była to jedynie makieta organów, których budowę planowano od dawna.

„Organy, aż do wynalezienia centrali telefonicznej pod koniec XIX wieku, uznawane były za najbardziej złożony mechanizm skonstruowany przez człowieka. Nie powinniśmy się więc dziwić, że ich produkcja trwała kilka lat. Teraz w końcu rozpoczynamy montaż tego wspaniałego instrumentu, który będzie ukoronowaniem światowego potencjału naszej sali koncertowej” – mówi Ewa Bogusz-Moore, dyrektor NOSPR.

Zaraz po ostatnim koncercie sezonu, w sali pojawiła się ekipa budowlana, która zdemontowała makietę, żeby przygotować miejsce dla długo wyczekiwanego, prawdziwego instrumentu.

Już same wymiary zewnętrzne instrumentu robią wrażenie. Organy mierzą 13 metrów wysokości, są szerokie na 9 metrów, a głębokie na 6 metrów, co oznacza, że mają objętość porównywalną do piętrowego domu o powierzchni ponad 150m2. Piszczałki zajmą miejsce dotychczasowej atrapy oraz specjalnie przygotowaną przestrzeń, która do tej pory ukryta była za makietą prospektu. Tam również znajdą się mechanizmy sterujące i skomplikowany system powietrzny.

Organy dla NOSPR zbudowane są w stylu francuskiego symfonizmu, nawiązując do najlepszych europejskich tradycji organmistrzowskich. Znajduje się w nich wiele rozwiązań inspirowanych legendarnymi instrumentami z katedr w Rouen czy paryskiej Notre Dame a także osiągnięciami romantycznego budownictwa niemieckiego. Jednocześnie w katowickich organach znajdą się nowoczesne systemy elektromagnetyczne, elektroniczne i światłowodowe wprowadzające nobliwy instrument do świata najnowszych technologii.

Instrument składa się z ponad miliona części, które zostały wyprodukowane przez słoweńską firmę Škrabl w porozumieniu z architektem siedziby NOSPR, Tomaszem Koniorem oraz prof. Julianem Gembalskim, organistą i organologiem , byłym rektorem Akademii Muzycznej w Katowicach, który jest autorem koncepcji organów NOSPR oraz pełni rolę eksperta w całym projekcie.

„Organy dla NOSPR to wyjątkowy instrument. Takie konstrukcje powstają raz na dziesięć – dwadzieścia lat” – mówi Anton Škrabl, założyciel firmy, która dotychczas wyprodukowała ponad 400 instrumentów na całym świecie. Jeden z nich jest już w Katowicach od kilku lat – znajduje się w auli Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego.

Większa część instrumentu, łącznie z najbardziej widowiskowym elementem – prospektem, mieszczącym piszczałki tworzące architektoniczną oprawę instrumentu, zostanie ukończona już we wrześniu tego roku. Na koncercie inaugurującym nowy sezon w październiku 2021 roku będzie można zatem zobaczyć organy w pełnej okazałości. Jednak ukończenie wszystkich elementów konstrukcji i strojenie instrumentu zaplanowane zostało na przerwę wakacyjną w roku 2022. Prace te wymagają pełnej dostępności sali koncertowej, dlatego mogą być prowadzone jedynie, gdy orkiestra ma przerwę między sezonami.

Oddanie instrumentu do użytku zaplanowane jest na 2022 rok, natomiast pierwszy koncert z jego udziałem odbędzie się w styczniu 2023 roku.