Pergolesi Stabat Mater, Łukaszewski Luctus Mariae

XIII-wieczna sekwencja Stabat Mater, opisująca cierpienie Matki stojącej pod Krzyżem, od wieków stanowi niesłabnącą inspirację dla poetów, malarzy i kompozytorów. Wśród jej opracowań wyjątkowe miejsce zajmuje kompozycja Giovanniego Battisty Pergolesiego. Napisane dla lokalnej wspólnoty dzieło szybko stało się najczęściej wydawanym utworem w XVIII w. i najpopularniejszym Stabat Mater trzech ostatnich stuleci. „Wielbiono go za niezwykłą urodę melodii, komunikatywność przekazu, piękne i subtelne oddanie muzyką affectus tristitiae. Pergolesi ujął strofy Stabat Mater w postaci kantaty – cyklu duetów i arii solowych, w dwuczęściowym typie da chiesa. Styl kościelny podkreślony jest okazjonalnym użyciem kontrapunktu, dominuje tu jednak ekspresja bliska świeckiej kantacie i operze (co bywało przedmiotem krytyki, zwłaszcza w kręgu teoretyków niemieckich i francuskich tego czasu; stanowiło też argument w sławnej querelle des Bouffons)” (Piotr Maculewicz).
W 2010 r., dla uczczenia 300. rocznicy urodzin Pergolesiego, Paweł Łukaszewski skomponował Luctus Mariae (Żałość Maryi) – dzieło bezpośrednio nawiązujące do słynnej kantaty barokowego mistrza. Utwór powstał do współczesnego, łacińskiego wiersza o analogicznej strukturze i podobnym przesłaniu, napisanego przez prof. Jerzego Wojtczaka-Szyszkowskiego. Łukaszewski, zachowując podobieństwa pod względem budowy (13 części, podział na arie i duety), obsady i strony afektywnej, korzysta z właściwych swojemu stylowi współczesnych środków wyrazu, poszerzonej tonalności i wymagającej wobec śpiewaków faktury wokalnej. Niniejsze nagranie jest premierą fonograficzną dzieła.
Płyta ukazała się w wydaniu albumowym w twardej oprawie, z obszernym, blisko 60-stronicowym bookletem, który zawiera opis programu, biogramy wykonawców oraz teksty utworów w języku łacińskim, polskim (ciekawostkę stanowi polski przekład Stabat Mater autorstwa Seweryny Duchiń-skiej) i angielskim.

Tracklista:
Giovanni Battista Pergolesi (1710–1736)
Stabat Mater, P. 77 (1736) 36:07
na sopran, alt, zespół smyczkowy i basso continuo | for soprano, alto, string orchestra and basso continuo

Tekst: XIII-wieczna sekwencja | Lyrics: a 13th-century liturgical sequence

1 I. Stabat Mater dolorosa 03:11
2 II. Cuius animam gementem 01:49
3 III. O quam tristis et afflicta 02:07
4 IV. Quae moerebat et dolebat 02:35
5 V. Quis est homo qui non fleret 03:03
6 VI. Vidit suum dulcem natum 02:10
7 VII. Eia, Mater, fons amoris 02:01
8 VIII. Fac ut ardeat cor meum 02:16
9 IX. Sancta Mater, istud agas 04:47
10 X. Fac ut portem Christi mortem 03:32
11 XI. Inflammatus et accensus 02:02
12 XII. Quando corpus morietur. Amen 03:48

Paweł Łukaszewski (1968)
Luctus Mariae | Żałość Maryi | The Grief of Mary (2010) 23:49
na sopran, mezzosopran, klawesyn i zespół smyczkowy | for soprano, mezzo-soprano, harpsichord and string orchestra

Tekst: | Lyrics: Jerzy Wojtczak-Szyszkowski

13 I. Crucifixi Mater Christi 02:14
14 II. Nam amici dissipate 01:48
15 III. Non Te terrent improbantes 02:38
16 IV. Rubro sanguine madescunt 01:48
17 V. Spectat adhuc ibi stantem 02:01
18 VI. Ecce tua Mater – dixit 02:17
19 VII. Caput demum reclinavit 01:34
20 VIII. Terra tremit, perhorrescit 01:46
21 IX. Venit eo vir honestus 02:20
22 X. Et Pilatus iussit dari 01:44
23 XI. Demum Christus sepelitur 01:55
24 XII. Labortamen est inanis 01:12
25 XIII. Amen 02:17

total time 59:56

Anna Mikołajczyk-Niewiedział – sopran | soprano
Wanda Franek – mezzosopran, alt | mezzo-soprano, alto
Zbigniew Pilch, Radosław Kamieniarz – skrzypce | violin
Piotr Chrupek – altówka | viola
Jarosław Thiel – wiolonczela | cello
Janusz Musiał – kontrabas | double bass
Marta Niedźwiecka – pozytyw, klawesyn | positive organ, harpsichord

Realizacja nagrania, montaż, mastering: | Sound engineering, editing, mastering: Andrzej Brzoska
Nota programowa: | Booklet notes: Piotr Maculewicz
Redakcja | Editor: Magdalena Granosik
Tłumaczenie tekstów: | Translation: Michał Kubicki
Opracowanie graficzne, skład: | Graphic design, typesetting: Krzysztof Kubicki
Zdjęcia: | Photos: Zofia Anna Puszcz
Redaktor wydawca: | Editor & production supervisor: Emilia Dudkiewicz

Nagranie zrealizowano w Wielkim Refektarzu zamku biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim w dniach 28–31 lipca 2017 r. | Recorded in the Grand Refectory of the Castle of Warmia Bishops in Lidzbark Warmiński, 28–31 July 2017
Nagranie dofinansowano z dotacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego | The recording was co-financed with a grant from the Ministry of Science and Higher Education

Patronat: Polskie Centrum Informacji Muzycznej, LongPlay.blox, Radio Warszawa
© Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina – Chopin University Press, UMFC CD 103, w. 2017/2018