Pamięć przede wszystkim

27 stycznia, w Dniu Pamięci Ofiar Narodowego Socjalizmu oraz w 15. rocznicę działalności na rzecz pamięci historycznej o obozie jenieckim Stalag VIIIA, polsko-niemieckie stowarzyszenie zmieni swoją nazwę. Od teraz będzie się nazywało Meetingpoint Memory Messiaen.

Zgorzelec-Görlitz. Mimo iż to tylko jedno z trzech „M”, zmiana jest znacząca: „Meetingpoint Music Messiaen” od teraz nazywa się „Meetingpoint Memory Messiaen”. W ten sposób transgraniczna współpraca, mająca na celu kultywowanie pamięci o jeńcach wojennych byłego obozu jenieckiego Stalag VIII A, zyskuje nowy wymiar. Zmiana nazwy stowarzyszenia zbiega się z 15-leciem jego działalności.

Poza oficjalną zmianą nazwy, w dniu 27 stycznia 2022 roku, który jest również Dniem Pamięci Ofiar Narodowego Socjalizmu, zostanie zaprezentowane nowe logo oraz strona internetowa stowarzyszenia.

„Od momentu powstania stowarzyszenia w grudniu 2006 r. jego działalność stale się rozwijała i tym samym zmieniała” – wyjaśnia decyzję prezes stowarzyszenia Frank Seibel. „W fazie założycielskiej skupialiśmy się na muzyce i na jej sile, która potrafi jednoczyć ludzi. Z biegiem lat stało się jasne, że istotą naszych działań jest praca na rzecz kultywowania pamięci o II wojnie światowej oraz 120.000 jeńcach wojennych wśród mieszkańców naszego miasta. Chcieliśmy, aby ten cel wyrażała również nazwa naszego stowarzyszenia.” Z tego powodu słowo „Memory”, które oznacza pamięć, zastępuje miejsce słowa „Music”. „Meetingpoint” pozostaje w nazwie, ponieważ były obóz jeniecki Stalag VIII A stał się Miejscem Pamięci oraz miejscem spotkań ludzi z całego świata i chcielibyśmy, aby tak pozostało. Także „Messiaen” pozostaje w nazwie stowarzyszenia – francuski kompozytor Olivier Messiaen (1908–1992) był jednym z najwybitniejszych więźniów obozu jenieckiego Stalag VIII A w Görlitz. Swoim epokowym dziełem „Quatuor pour la fin du temps” (Kwartet na koniec czasu) uczynił z tego obozu jenieckiego niezwykle ważne miejsce w historii muzyki XX wieku. Bowiem utwór ten skomponował on w trakcie swojej niewoli w Stalagu VIII A. W obozie odbyła się również prapremiera „Kwartetu” – 15 stycznia 1941 roku Olivier Messiaen wraz z trzema współwięźniami właśnie tam po raz pierwszy wykonał swój utwór.

W związku z nową nazwą zostały wprowadzone zmiany również w statucie stowarzyszenia. Obydwie są efektem coraz intensywniejszej współpracy z Fundacją Pamięć, Edukacja, Kultura ze Zgorzelca. Fundacja ta zarządza Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura znajdującym się na terenie byłego Stalagu VIII A. Budynek został otwarty w styczniu 2015 roku, a powstał w ramach wspólnego projektu finansowanego przez Unię Europejską. „Nasza praca jest dostrzegana i doceniana przez rządy Polski i Niemiec”, mówi Kinga Hartmann-Wóycicka, prezes fundacji. „Dlatego tak ważne jest, aby w przestrzeni publicznej było wyraźnie widoczne, jak bardzo polska fundacja i niemieckie stowarzyszenie są sobie bliskie pod względem realizowanych treści i celów.

Prawie 80 lat po zakończeniu II wojny światowej coraz trudniej jest zachować żywą pamięć o niej, jej ofiarach oraz o niemieckiej okupacji w Europie. Pozostało niewielu świadków historii, którzy mogą opowiedzieć o osobistych doświadczeniach z tamtego okresu. „Dlatego tak ważne jest, aby stale poszukiwać nowych sposobów i metod, które poruszyłyby przede wszystkim ludzi młodych i uwrażliwiły ich na historię Europy w kontekście naszego regionu”, mówi Alexandra Grochowski, kierowniczka Meetingpoint Memory Messiaen. Z tego powodu projekty realizowane na terenie Miejsca Pamięci Stalag VIII A należą do kluczowych działań stowarzyszenia i fundacji.

„Muzyka w dalszym ciągu pozostaje istotnym elementem pracy stowarzyszenia. Oczywistym jest, że stanowi ona klucz do pamięci”, podkreśla prezes Meetingpoint Frank Seibel. W tym kontekście „Kwartet” Messiaena pozostaje niezwykłym, osobistym świadectwem historii. „ Historii Stalagu nie chcemy rozważać wyłącznie przez pryzmat liczb: 120.000 jeńców wojennych, z których ponad 10.000 straciło życie. Musimy być zawsze świadomi, że za każdą z tych liczb kryją się konkretni ludzie”. Właśnie z tego powodu aspekt muzyczny pełni ważną rolę w pracy na rzecz zachowania pamięci o Stalagu VIII A.
Od początku swojego istnienia Meetingpoint Memory Messiaen upamięta prapremierę utworu Oliviera Messiaena corocznym wykonaniem „Kwartetu”, które odbywa się zawsze na terenie byłego obozu jenieckiego Stalag VIII A. W pierwszych latach na potrzeby organizacji koncertu stawiano specjalny namiot, a od 2015 roku „Kwartet” wykonywany jest w Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura. Z upływem lat pojedynczy koncert przekształcił się w festiwal Międzynarodowe Dni Messiaena Görlitz-Zgorzelec, łączącym w sobie dwa aspekty: muzykę i historię.

www.meetinpoint-memory-messiaen.eu
www.messiaen-tage.eu