Laureaci PASZPORTÓW POLITYKI 2020

Już po raz 28. zostały przyznane Paszporty POLITYKI – doroczne nagrody kulturalne tygodnika POLITYKA, jedne z najważniejszych i najbardziej prestiżowych nagród w świecie kultury w Polsce.

Paszporty POLITYKI wręczane są od ponad ćwierć wieku na podstawie wskazań niezależnych krytyków z różnych mediów, którzy nominują najciekawsze osobowości twórcze minionego roku. Kapituła Nagrody złożona z dziennikarzy tygodnika POLITYKA wybiera LAUREATÓW w następujących kategoriach:
film, literatura, teatr, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna i kultura cyfrowa.

Paszportami POLITYKI nagradzani są wybitnie utalentowani młodzi twórcy, którzy w sposób szczególny wyróżnili się w danym roku swoimi artystycznymi działaniami i dokonaniami. Artyści, którzy kreatywnie reagują na zmieniającą się rzeczywistość, wyznaczają nowe kierunki w sztuce, twórczo wzbogacają kulturę polską i światową.

Od 2002 roku Kapituła przyznaje także tytuł Kreatora Kultury. W tym wyjątkowym roku ogłoszono także Nagrodę Specjalną Kultura Zdalna 2020.

Widząc, w jak dramatycznej sytuacji są twórcy kultury, redakcja tygodnika POLITYKA postanowiła podwyższyć finansowy wymiar nagród dla laureatów oraz po raz pierwszy w historii przyznać paszportowe „diety” także nominowanym. Stało się to możliwe dzięki wsparciu i hojności naszych partnerów. Po tym ciężkim okresie Paszport POLITYKI będzie ponownie symboliczną przepustką – tym razem do normalności.

www.facebook.com/paszportypolityki

W KATEGORII FILM

FOTO ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Piotr Domalewski

Za konsekwencję w egzorcyzmowaniu polskich kompleksów, odwagę mierzenia się z problemami podzielonych rodzin i wsłuchiwanie się w głos Polaków na emigracji.

Reżyser, scenarzysta, dramaturg, aktor (rocznik 1983). Pochodzi z Łomży. Ukończył z wyróżnieniem Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Krakowie oraz reżyserię na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zaczynał jako aktor Teatru Wybrzeże, grając m.in. w spektaklach Anny Augustynowicz. Występował na deskach Teatru Muzycznego Capitol we Wrocławiu oraz w warszawskim Teatrze Roma. W 2017 r. jego pełnometrażowy debiut reżyserski „Cicha noc” (na podstawie własnego scenariusza) zdobył Złote Lwy na festiwalu w Gdyni, 10 Orłów i był nominowany do Paszportu POLITYKI. „Jak najdalej stąd” potwierdza jego autorską oryginalność, wyrażając zbiorowe odczucia Polaków AD 2020.

W KATEGORII LITERATURA

FOTO ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Mira Marcinów

Za intensywną opowieść o relacji córki i matki, o życiu i umieraniu. Wybitność „Bezmatka” wykracza daleko poza temat żałoby, dotyczy też literackiego języka, zarazem wywrotowego i precyzyjnego.

Filozofka i doktor psychologii. Urodziła się w 1985 r. w Szczecinku. Pracuje jako adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. W 2017 r. ukazał się tom 1. jej „Historii polskiego szaleństwa”. Wcześniej opublikowała „Na krawędzi wolności: szaleństwo jako wybór w filozofii Henryka Struvego” i – wspólnie z Bartłomiejem Dobroczyńskim – „Niezabliźnioną ranę Narcyza: dyptyk o nieświadomości i początkach polskiej psychoanalizy”. Rok temu została finalistką Nagrody Naukowej POLITYKI, a w tym roku otrzymała nominację za swój debiut prozatorski „Bezmatek” (wyd. Czarne), napisaną wyjątkowym, zarazem dzikim i precyzyjnym językiem opowieść o relacji córki i matki. 

W KATEGORII TEATR

FOTO ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Teatr 21 i Justyna Sobczyk

Za przedstawienia uczące wrażliwości na to, co nieoczywiste. I dawanie każdym z nich wspaniałego przykładu praktykowania różnorodności, włączania i współpracy – na poziomie ludzkim, społecznym, artystycznym i instytucjonalnym.

Aktorami Teatru 21 są osoby z zespołem Downa i autyzmem. Bazując na własnych doświadczeniach, poddają krytycznej analizie status prawny i społeczny osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Unikatowym treściom towarzyszy równie oryginalna forma, co razem uczyniło z Teatru 21 jedną z najbardziej cenionych grup teatralnych w kraju. Powstała w 2005 r., ma na koncie kilkanaście różnorodnych, nierzadko brawurowych i dowcipnych spektakli, wyreżyserowanych przez swoją założycielkę Justynę Sobczyk i zrealizowanych z różnymi instytucjami i artystami. Od 2020 r. Teatr 21 prowadzi Centrum Sztuki Włączającej – społeczną instytucję kultury poświęconą twórczości artystów z niepełnosprawnościami i włączaniu w pole sztuki, kultury i nauki różnorodnych grup społecznych.
 

W KATEGORII SZTUKI WIZUALNE

FOTO ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Małgorzata Mirga-Tas

Za sztukę, która efektownie, niebanalnie i mądrze opowiada o tożsamości i dziedzictwie. Za szukanie w tradycji Romów ciągle aktualnych wartości i uniwersaliów.

Mówi o sobie, że ma trzy tożsamości: artystki, Polki i Romki. I ta ostatnia, konsekwentnie znajdująca wyraz w jej sztuce, ujmuje widzów swą autentycznością. Urodziła się w 1978 r., ukończyła ASP w Krakowie i po studiach powróciła w rodzinne strony; mieszka w Czarnej Górze, na granicy Spisza i Podhala. Z czasem wypracowała własny, charakterystyczny styl malarski charakteryzujący się bogactwem wyrazistych kolorów, mnogością ornamentów, dekoracyjnością, czerpiącą z etnograficznego dorobku wspólnoty. A równocześnie są to prace niezwykle narracyjne, niemal reporterskie sceny rodzajowe z życia rodziny, sąsiadów, romskich społeczności.
 

W KATEGORII MUZYKA POWAŻNA

FOTO ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Ania Karpowicz

Za konsekwencję i skuteczność w promowaniu zapomnianej muzyki XX wieku oraz muzyki współczesnej, w tym twórczości młodych kompozytorek. Za stworzenie Hashtag Ensemble i festiwalu WarszeMuzik, które wrosły już w nasz pejzaż muzyczny.

Flecistka, kuratorka, aktywistka. Ur. w 1983 r. w Warszawie, studiowała w Łodzi i Detmold. W latach 1999–2015 nagradzana na ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach. W latach 2006–8 członkini European Union Youth Orchestra. W 2013 r. założyła kooperatywę muzyczną Hashtag Ensemble; zespół występuje na większości festiwali nowej muzyki w Polsce. Inicjowała szereg koncertów i festiwali, w tym WarszeMuzik, w ramach którego na podwórkach kamienic–ostańców getta warszawskiego grane są utwory kameralne kompozytorów – Żydów polskich. Jako solistka w swoim repertuarze kładzie szczególny nacisk na muzykę XX i XXI w. Angażuje się też w promocję twórczości kobiet.
 

W KATEGORII MUZYKA POPULARNA

FOTO ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Siksa

Za muzyczne działania, które prowokowały, drażniły, ale wyprzedziły swój czas. Za punkowy krzyk, który stał się artystycznym paliwem dla ulicznych wydarzeń i manifestacji, ale nie przestał być oryginalnym, własnym głosem.

Duet określany często jako punkowo–performerski, utworzony w 2014 r. przez wokalistkę, aktorkę i poetkę Alex Freiheit oraz basistę Piotra „Buri” Buratyńskiego. Grupę założyli w Toruniu, mieszkają w Gnieźnie, a zagrali wspólnie ponad 250 koncertów w całej Polsce i za granicą. Ich występy to monologi Alex na tle przesterowanej gitary basowej. W interakcji z publicznością nabierają oryginalnych walorów dramatycznych. Nominację przyniósł im najnowszy album „Zemsta na wroga”, jak poprzednie podejmujący tematy seksistowskiej opresji. W proroczo gorącym, prowokującym, niestroniącym od wulgaryzmów stylu konfrontuje perspektywę feministyczną z postawami prawicowego radykalizmu.
 

W KATEGORII KULTURA CYFROWA

FOTO ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Marta Malinowska, Jacek Brzeziński, Artur Ganszyniec (Different Tales)

Za tworzenie wciągających opowieści opartych na słowie, oszczędnie korzystających z obrazu i dźwięku, ale po mistrzowsku wykorzystujących medium gry wideo.

W deklaracji, jaką niesie nazwa studia Different Tales, nie ma cienia przesady. To są rzeczywiście Inne Opowieści. Odmienne formą, jak i intencją, od tradycyjnych gier wideo – to interaktywna proza, ilustrowana statycznymi głównie obrazami, z dźwiękowym pejzażem w tle. Jak znakomite rezultaty można osiągnąć, podążając tą ścieżką, dowodził już debiut studia: „Wanderlust: Travel Stories”, który zaowocował nominacją do Paszportów w roku ubiegłym. Tym razem o nominacji przesądziła opowieść „Werewolf: The Apocalypse – Heart of the Forest”, historia studentki z USA, która przybywa do Puszczy Białowieskiej w poszukiwaniu swoich korzeni.

Nagroda Specjalna
KREATOR KULTURY

FOTO ⓒ Miłosz Poloch

Bożena i Lech Janerkowie

Za najwspanialszą w polskiej muzyce rozrywkowej opowieść o niezależności, snutą przez dekady w zespole Klaus Mitffoch, a później na autorskich płytach. Opowieść, której nie dogonił „lukratywny wieprz” i w której „wszystko było dobrze i wszystko w sam raz” – także dzięki temu, że snuta była przez dwoje muzyków będących dla siebie oparciem. Za wygłoszony własnym językiem manifest niepodległości aktualny do dziś.

Tytuł Kreatora Kultury przyznawany jest od 2002 roku. Otrzymuje go osoba lub instytucja, której aktywność w sferze kultury, organizacji i promocji wyrasta znacząco ponad przeciętność.
Wśród nagrodzonych do tej pory znaleźli się: Mariusz Adamiak, Roman Gutek, Andrzej Starmach, Michał Merczyński, Lech Raczak, Jerzy Owsiak, Marek Żydowicz, Beata Stasińska, Wojciech Trzciński, Paweł Dunin-Wąsowicz, Maria Janion, Andrzej Wajda, Krystian Lupa, Paweł Althamer, Tadeusz Różewicz, Jerzy Jarocki, Elżbieta i Krzysztof Pendereccy, Tomasz Stańko, Agnieszka Holland, Studio CD Projekt RED, Jan Ptaszyn Wróblewski, Krystyna Janda oraz Olga Tokarczuk.

Partnerem Nagrody KREATOR KULTURY jest Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.

Nagroda Specjalna
KULTURA ZDALNA

FOTO ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Artur Liebhart, dyrektor Millennium Docs Against Gravity

Za błyskawiczne dostosowanie do nowych warunków festiwalu filmowego w trudnym sezonie.

Za sukces potwierdzony nie tylko utrzymaniem, ale wręcz powiększeniem zasięgu imprezy, za stworzenie platformy cyfrowej dystrybucji filmów i świetnego przykładu dla innych.

Przy okazji przyznawania Paszportów POLITYKI za rok 2020 r. Kapituła ogłosiła w tym roku nagrodę specjalną o nazwie Kultura Zdalna. Wyróżnienie to w zamierzeniu jurorów miało trafić do osoby/instytucji, która w nowej rzeczywistości dostrzegła w świecie nowych technologii sprzymierzeńca w staraniach o dostarczenie wysokiej jakości treści do jak najszerszego kręgu odbiorców kultury.

Partnerem Nagrody KULTURA ZDALNA jest Sebastian Kulczyk.

www.paszportypolityki.pl