Koncert Sinfonii Iuventus pod dyrekcją Agnieszki Duczmal

Schubert | Mahler

10 maja 2019, godz. 19.00
Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie

Wykonawcy:
Joanna Klisowska | sopran
Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa
Agnieszka Duczmal | dyrygent

W programie:
Franz Schubert VII Symfonia h-moll Niedokończona D 759
Gustav Mahler IV Symfonia G-dur (wersja kameralna)

Symfonika Schuberta wyrasta z tych samych wiedeńskich korzeni, co twórczość trzech wielkich Klasyków. Wczesne, klasycyzujące symfonie od I do VI powstawały co rok, w okresie między 1813–1818, po czym w symfonicznej twórczości nastąpiła znamienna pauza. Kolejna, chronologicznie siódma Symfonia h moll „Niedokończona” z 1822 roku przyniosła „romantyczny przełom” – przejście ku swobodniejszej, lirycznej ekspresji, o wyraźnie pieśniowych rysach. Utwór ten tradycyjnie określa się jako symfonię ósmą, bowiem odkryto ją niemal cztery dekady po śmierci Schuberta, gdy za siódmą uważano Symfonię C dur. Chętnie też wierzono w romantyczną legendę, wedle której „Niedokończona” musiała być dziełem ostatnim, a jego tworzenie jakoby przerwała śmierć – w istocie nie znamy powodów zarzucenia prac nad kolejnymi częściami dopełniającymi dwie pierwsze, najpewniej jednak była to artystycznie motywowana decyzja kompozytora, nie zaś zrządzenie losu. Jednak zarówno romantyczna legenda, jak i piękno tego wzruszającego dzieła sprawiają, że wciąż należy do najczęściej wykonywanych symfonii swej epoki.
Gustaw Mahler, który także większość życia spędził w Wiedniu, reprezentuje drugi biegun romantycznej symfoniki, jej fazę końcową otwierającą muzyczną perspektywę XX stulecia. Także dla niego niezwykle ważna była pieśń – uważał się za kontynuatora tradycji Schubertowskiej, a do niektórych swych symfonii wprowadzał element wokalny – głos solowy (jak w Czwartej) czy także partie chóralne (jak w Drugiej, Trzeciej i monumentalnej Ósmej). Często sięgał po teksty ludowe (oraz ludowo stylizowane) z antologii Des Knaben Wunderhorn, zebranej na początku XIX wieku przez Achima von Arnima i Clemensa Brentano. Tak też jest w IV Symfonii G-dur, w której finale solowy sopran śpiewa uroczą pieśń wyrażającą dziecinny zachwyt perspektywą „niebiańskiego życia”. Tę partię wykona Joanna Klisowska, sopran koloraturowy podziwiany na scenach i estradach całego świata w bardzo wszechstronnym repertuarze. Spośród wszystkich symfonii Mahlera tę wyróżnia stosunkowo niewielka obsada i dość „klasyczna” budowa – okazała się też podatna na kameralne aranżacje, które zrealizowali Erwin Stein w 1921 roku i Klaus Simon w 2007 roku (podczas koncertu zabrzmi ta druga wersja). Za dyrygenckim pulpitem stanie Agnieszka Duczmal, ogromnie ceniona dyrygentka prowadząca z wielkimi sukcesami słynną Orkiestrę Kameralną Polskiego Radia Amadeus, ale też gościnnie występująca z wieloma innymi ważnymi zespołami w Polsce i za granicą.

Piotr Maculewicz

Joanna Klisowska (sopran koloraturowy)

Urodziła się we Wrocławiu i tu podjęła edukację muzyczną jako skrzypaczka, a potem rozpoczęła studia wokalne w Akademii Muzycznej w klasie B. E. Werner. Następnie ukończyła kurs śpiewu barokowego pod kierunkiem C. Ansermet (Mediolan) oraz dwuletnie studia podyplomowe z wyróżnieniem w Musikhochschule Trossingen na wydziale muzyki dawnej, kształcąc się pod kierunkiem Ch. Hilza i M. K. Kiehr. Pracowała również pod kierunkiem znanej polskiej spiewaczki Jolanty Żmurko, a także uczestniczyła w licznych kursach wykonastwa muzyki baroku prowadzonych przez najwybitniejszych specjalistów. W jej kręgu zainteresowań znajduje się zwłaszcza muzyka baroku i klasycyzmu, również muzyka francuska końca XIX wieku, pieśń oraz muzyka współczesna. Artystka prowadzi ożywioną działalność koncertową, współpracując z renomowanymi zespołami i dyrygentami. Występowała na licznych festiwalach, takich jak: Lucerne Festival, Utrecht Early Music Festival, Festival Ambronay, Rheingau Musik Festival, Wratislavia Cantans, Festival di Musica Barocca di Rovign. Prowadzi również działalność pedagogiczną i kursy mistrzowskie.
W jej dorobku płytowym znajdują się oratorium Der Mensch ein Gottesmörder L. Mozarta pod kierunkiem Claudia Astronio, motety F. A. Bonportiego z zespołem Ricreation d’Arcadia pod kierunkiem Takashiego Watanabe, Responsoria J. D. Zelenki z Collegium 1704 i Vaclavem Luksem, Close thine eyes z muzyką Henry’ego Purcella z udziałem Petera Kooija, płyta monograficzna z utworami M. Castelnuovo-Tedesco: The Divan of Moses Ibn-Ezra na sopran i gitarę z udziałem Giulio Tampaliniego, Music for cello. Two songs z Andrea Noferinim i Roberto Plano, płyta monograficzna Alfredo Piattiego. Obecnie artystka przygotowuje się do nagrań Ariette da camera Cesare Dominicetiego dla Tactus (Włochy) z udziałem pianisty Corrado Ruzzy oraz do płyty zawierajacej motety Bonawentury Furlanetto dla Da Vinci Edition (Japonia) z organistką Paolą Talamini.


Agnieszka Duczmal (dyrygent)

Najsłynniejsza polska dyrygentka urodziła się w rodzinie o bogatych tradycjach muzycznych. Studia dyrygenckie ukończyła w 1971 w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu w klasie Witolda Krzemieńskiego, uzyskując dyplom z wyróżnieniem. W tym samym roku rozpoczęła pracę jako dyrygent asystent w Państwowej Filharmonii w Poznaniu, a następnie jako dyrygent w Operze Poznańskiej, w której przygotowała m.in. polską prapremierę opery Benjamina Brittena Sen nocy letniej, premierę Rigoletto Giuseppe Verdiego oraz baletu Romeo i Julia Siergieja Prokofiewa. Już w czasie studiów, w 1968 roku, założyła orkiestrę kameralną, przekształconą w 1977 w Orkiestrę Kameralną Polskiego Radia i Telewizji, a następnie w Orkiestrę Kameralną Polskiego Radia Amadeus. Od początku istnienia Orkiestry Agnieszka Duczmal jest jej dyrektorem i dyrektorem artystycznym. Została laureatką I Ogólnopolskiego Konkursu Dyrygentów w Katowicach w 1970 roku. W 1975 uzyskała wyróżnienie na IV Międzynarodowym Konkursie Dyrygentów Herberta von Karajana w Berlinie Zachodnim. Rok później wraz ze swą Orkiestrą zdobyła Srebrny Medal Herberta von Karajana na Międzynarodowych Spotkaniach Młodych Orkiestr w Berlinie Zachodnim. W 1982 otrzymała tytuł „La Donna del Mondo” przyznany przez Międzynarodowe Centrum Kultury Saint Vincent w Rzymie pod patronatem UNESCO i prezydenta Włoch za wybitne w skali światowej osiągnięcia w dziedzinie kultury, sztuki i działalności społecznej. Prowadzi koncerty z orkiestrami symfonicznymi w kraju i za granicą. Jako pierwsza kobieta dyrygent wystąpiła na scenie mediolańskiego Teatro alla Scala. Do chwili obecnej wraz z Orkiestrą Kameralną Polskiego Radia Amadeus nagrała ponad 50 płyt, a dla Polskiego Radia ponad 10.000 minut muzyki. Dla Telewizji Polskiej zarejestrowała ponad 100 koncertów i programów muzycznych, m.in. w cyklach „Stereo i w Kolorze” i „Goście Agnieszki Duczmal”, nagrywała też dla telewizji i radiofonii we Francji, Anglii, Niemczech, Japonii i in. W jej dorobku artystycznym znajduje się wiele prawykonań, m.in. pierwsze światowe nagranie Wariacji Goldbergowskich Johanna Sebastiana Bacha w genialnej transkrypcji Józefa Kofflera na orkiestrę kameralną czy prawykonanie Męki Pańskiej według Świętego Mateusza Krzysztofa Knittla. Wielu wybitnych kompozytorów zadedykowało jej swoje utwory. Dla swojej Orkiestry dokonała licznych transkrypcji arcydzieł muzycznych. Dyrygentka proponuje publiczności ciekawe projekty koncertowe, łącząc muzykę z baletem czy malarstwem. Od wielu lat prowadzi również, w formie cyklów koncertowych, działalność promującą młodych utalentowanych polskich muzyków. Odbywa ze swoją Orkiestrą wiele podróży artystycznych, występując ze światowej sławy solistami w prestiżowych salach koncertowych Europy, obu Ameryk, Afryki i Azji. Zasiada w jury ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów muzycznych. Za prowadzoną działalność artystyczną została uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami i odznaczeniami.
Od listopada 2018 roku jest członkiem Rady Artystycznej Polskiej Orkiestry Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa.