Andrzej Kosendiak laureatem Nagrody Kulturalnej Śląska

29 września 2018 roku w Sali Królewskiej Akademii Rycerskiej w Legnicy wręczono Nagrodę Kulturalną Śląska. Tegorocznymi laureatami są Andrzej Kosendiak, dyrektor Narodowego Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu, a także historyk Joachim Bahlcke oraz Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej.

Andrzej Kosendiak jako artysta, pedagog i menedżer kultury należy do najważniejszych postaci polskiego życia muzycznego. W swoim rodzinnym Wrocławiu stworzył Narodowe Forum Muzyki – instytucję kulturalną znaną w świecie artystycznym całej Europy. Od początku swojej kariery zawodowej uczestniczy w rozwoju systemu edukacji i promocji życia muzycznego na terenie Dolnego Śląska, Polski i Europy.

Uroczystość wręczenia Nagrody Kulturalnej Śląska, prestiżowego wyróżnienia przyznawanego za pielęgnowanie i rozwijanie śląskiego dziedzictwa, już po raz drugi odbyła się w Legnicy – z uwagi na wielki wkład tego miasta w kulturalne, naukowe i artystyczne dzieje niemieckiego i polskiego Śląska. Została zorganizowana przez samorząd Dolnego Śląska, kraj związkowy Dolnej Saksonii i miasto Legnicę. Nagrody wręczali Tadeusz Samborski, członek zarządu województwa dolnośląskiego oraz Boris Pistorius, minister spraw wewnętrznych kraju związkowego Dolna Saksonia.

Nagrodę Kulturalną Śląska kraj związkowy Dolnej Saksonii przyznaje od 1977 roku. W pierwotnym założeniu miała ona symbolizować związek Dolnej Saksonii ze Śląskiem. Jej laureatami byli niemieccy twórcy kultury, którzy albo pochodzili ze Śląska, albo odwoływali się w swojej twórczości do jego dziedzictwa.

Od 1991 roku rząd Dolnej Saksonii, kierując się ideą porozumienia i pojednania między Niemcami i Polakami, zmienił formułę nagrody. Za cel przyjął wspieranie wspólnego pielęgnowania i rozwijania śląskiego dziedzictwa kulturowego oraz twórczości kulturalnej Ślązaków. Od tamtej pory nagrodą wyróżnia się twórców polskich i niemieckich za wybitne osiągnięcia w dziedzinie literatury, muzyki i sztuk plastycznych. Nagroda może być także przyznawana za szczególne zasługi na polu utrzymywania, rozwijania i propagowania śląskiego dorobku kulturowego.

W ubiegłym dziesięcioleciu zmieniono formułę przedsięwzięcia. Przekształciło się ono w forum polsko-niemieckie, którego celem jest pielęgnowanie wspólnego dziedzictwa kulturowego. Stało się tym samym ważnym elementem pojednania pomiędzy Polską i Niemcami.

W porozumieniu z 1993 roku o wzajemnej współpracy między krajem Dolnej Saksonii a ówczesnym województwem wrocławskim ustalono, że od 1994 roku nagroda będzie wręczana na przemian w Niemczech i w Polsce. Wpisała się ona w kalendarz wzajemnych działań w sferze kultury.

Polskimi laureatami Nagrody Kulturalnej Śląska byli między innymi Tadeusz Różewicz, Henryk Mikołaj Górecki, Urszula Kozioł, Henryk Tomaszewski, Feliks Przybylak, Stefan Arczyński, Kazimierz Kutz, Wojciech Kilar, Tadeusz Strugała, Maciej Łagiewski, Eugeniusz Get-Stankiewicz, Jan Jakub Kolski, Krzesława Maliszewska, abp Alfons Nossol, Franciszek Pieczka, prof. Norbert Honsza, Olga Tokarczuk, Paweł Mykietyn, prof. Józef Hałas, prof. Jan Harasimowicz, prof. Małgorzata Dajewska, prof. Jan Miodek oraz Andrzej Niedzielenko.
 

O laureacie

Dyrektor Narodowego Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu, artysta, dyrygent i pedagog, należy do najaktywniejszych muzyków i organizatorów życia muzycznego w Polsce. Jest absolwentem Wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu, w 2013 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego.

Przez wiele lat prowadził intensywną działalność pedagogiczną we wrocławskiej Akademii Muzycznej, m.in. w latach 2001–2009 pełnił funkcję kierownika Międzywydziałowej Pracowni Muzyki Dawnej. W latach 2014–2016 wykładał na Akademii Muzycznej w Gdańsku, a od 2016 r. ponownie jest profesorem Akademii Muzycznej we Wrocławiu. W 2016 r. został laureatem Nagrody Prezydenta Wrocławia, ponadto otrzymał Dolnośląski Klucz Sukcesu w kategorii „Największa osobowość w promocji regionu”. W październiku 2016 wybrano go wiceprzewodniczącym Rady ds. Instytucji Artystycznych, ustanowionej w 2012 r. Zarządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ostatnim czasie artystę wyróżniono także nagrodą Radia Wrocław Kultura – Emocje w kategorii „Osobowość sezonu kulturalnego” (2017), Austriackim Krzyżem Honorowym I Klasy za Zasługi w Nauce i Sztuce (2018), Diamentem Wrocławia (2018) za działalność na rzecz kultury, Odznaką Honorową Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego (2018), przyznaną przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego oraz Nagrodą Kulturalną Śląska 2018. Ponadto inscenizacja kantaty Widma Moniuszki, zaprezentowana podczas 52. Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans w reżyserii Pawła Passiniego i pod kierownictwem muzycznym Andrzeja Kosendiaka, otrzymała nagrodę Radia Wrocław Kultura – Emocje w kategorii „Muzyka klasyczna” oraz nominację do Koryfeusza Muzyki Polskiej 2017.

Andrzej Kosendiak w 2005 r. został dyrektorem Filharmonii Wrocławskiej oraz Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans i doprowadził do zmiany oblicza obydwu tych instytucji oraz do przekształcenia ich w Narodowe Forum Muzyki. Jest twórcą koncepcji powstania we Wrocławiu prestiżowego obiektu koncertowego pod tą samą nazwą, którego budowę koordynował. Otwarcie Narodowego Forum Muzyki zostało uhonorowane nagrodą Koryfeusz Muzyki Polskiej 2016 w kategorii „Wydarzenie Roku”. Z inicjatywy Andrzeja Kosendiaka powstało Zrzeszenie Filharmonii Polskich, w którym już trzecią kadencję pełni on funkcję Przewodniczącego Zarządu.

Jako dyrektor NFM powołał do życia nowe zespoły artystyczne: Chór NFM, Wrocławską Orkiestrę Barokową i Chór Chłopięcy NFM. Zainicjował również Leo Festiwal oraz międzynarodowe spotkania chórów Singing Europe, a dzięki jego staraniom w 2013 r. Filharmonia Wrocławska zorganizowała 27. Kongres International Society for the Performing Arts. Ponadto był jednym ze współtwórców miesięcznika „Muzyka w Mieście”, wydawanego w latach 2012–2018 przez Narodowe Forum Muzyki. Andrzej Kosendiak jest niezwykle aktywny w dziedzinie edukacji. Zapoczątkował projekty edukacyjne – Śpiewający Wrocław, Śpiewająca Polska, Pośpiewaj mi mamo, pośpiewaj mi tato – oraz przyczynił się razem z Agnieszką Franków-Żelazny do powstania Polskiego Narodowego Chóru Młodzieżowego i Akademii Chóralnej. Jest współinicjatorem Akademii Muzyki Dawnej łączących kursy mistrzowskie z koncertami (Akademia Bachowska w 2014, Händlowska w 2015, Mozartowska w 2016, Mendelssohnowska w 2017 i Vivaldiowska w 2018 r.). Od 2015 r. działa dzięki niemu przy NFM Akademia Orkiestrowa przygotowująca muzyków do pracy w profesjonalnych zespołach, a także Centrum Edukacyjne NFM. W 2016 r. zapoczątkował program Musica polonica rediviva, którego założeniem jest wykonywanie muzyki polskiej przez młodych artystów na całym świecie przy wsparciu konserwatoriów i festiwali (do tej pory nawiązano współpracę z Royal Conservatoire w Hadze, Conservatorio di Musica Luca Marenzio w Brescii i Conservatorio Superior de Música de Aragón w Saragossie).

Artysta zainicjował także cykl wydawnictw płytowych 1000 lat muzyki we Wrocławiu, prezentujący muzyczne dziedzictwo miasta. Jest pomysłodawcą i kierownikiem artystycznym projektu nagrania dzieł wszystkich Witolda Lutosławskiego – w ramach serii Opera omnia ukazało się dotąd siedem albumów; siódma płyta zawiera piosenki dla dzieci Lutosławskiego w wykonaniu Chóru Chłopięcego NFM, Lutosławski Quartet i LutosAir Quintet pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka. Dzięki staraniom artysty realizowany jest wspólny projekt fonograficzny Paula McCreesha i Chóru NFM, obejmujący nagrania wielkich dzieł oratoryjnych; dotychczas wydane płyty zdobyły prestiżowe wyróżnienia: dwukrotnie BBC Music Magazine Award, Diapason d’Or oraz Editor’s Choice magazynu Gramophone”.

Szczególnym zainteresowaniem dyrygenta cieszy się muzyka dawna. W 1985 r. założył zespół Collegio di Musica Sacra, a w 2013 r. Wrocław Baroque Ensemble i do dziś kieruje tymi grupami. Koncertował w wielu krajach Europy, a także w USA (m.in. współpracował z Chapel Hill University North Carolina), występował na najbardziej prestiżowych festiwalach i w renomowanych salach koncertowych Polski. Nagrał nieznane dotąd dzieła z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu – Musica da Chiesa (DUX), z Biblioteki w Strasburgu – Messa Pastorale, Sinfonia in D, Magnificat F.X. Richtera (CYPRES) oraz Stabat Mater A.M. Bononciniego (DUX). W latach 2012 i 2014 ukazały się płyty zawierające utwory Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego pod batutą Andrzeja Kosendiaka (CD Accord); pierwsza z nich otrzymała Wrocławską Nagrodę Muzyczną, obie nominowano do nagrody Fryderyk. Najnowsze wydawnictwa artysty to Salzburska Msza Maryjna z muzyką liturgiczną Mozarta, dwie płyty z dziełami Bartłomieja Pękiela, a także album z utworami Marcina Mielczewskiego (CD Accord). Ostatni z wymienionych albumów oraz pierwszy z utworami Pękiela uzyskały nominacje do Fryderyków. W 2018 r. ukazała się płyta z Widmami Moniuszki – nagrana przez wybitnych śpiewaków i aktorów, a także Chór NFM i Wrocławską Orkiestrę Barokową pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka. W najbliższym czasie zostaną wydane kolejne albumy pod jego batutą – La decollazione di San Giovanni Battista A.M. Bononciniego, drugi krążek z dziełami Mielczewskiego i płyta ze wszystkimi kompozycjami Stanisława Sylwestra Szarzyńskiego.

Andrzej Kosendiak regularnie dyryguje NFM Filharmonią Wrocławską, Chórem NFM, Wrocławską Orkiestrą Barokową, Wrocław Baroque Ensemble oraz zespołami filharmonicznymi z całej Polski. W ostatnich latach poprowadził m.in. wykonania oratoriów Stworzenie świata Haydna i Mesjasz Händla, Mszy c-moll oraz Requiem Mozarta, Mszy h-moll, a także obu Pasji J.S. Bacha, Requiem Faurégo i kantaty Saint Nicolas Brittena.