HOLENDER TUŁACZ - premiera w Teatrze Wielkim w Łodzi

HOLENDER TUŁACZ
kompozytor Richard Wagner
autor libretta Richard Wagner
data premiery: 24 stycznia 2015
(Der fliegende Holländer)
opera romantyczna w trzech aktach
prapremiera: Drezno, 2 stycznia 1843

Postać Holendra tułacza jest mitycznym poematem ludu; prastary rys natury ludzkiej wypowiada się w nim z poruszającą serca potęgą. Rysem tym jest w najogólniejszym znaczeniu tęsknota za spokojem wśród burz życia.
Richard Wagner

Opera, której pomysł libretta zaczerpnął kompozytor z noweli Heinricha Heinego jest początkiem drogi Wagnera w reformowaniu opery, ale także wyjątkową w historii opery w ogóle. Twórca dramatu muzycznego w partyturze Holendra, prezentuje mistrzostwo kompozycji, nowatorstwo i indywidualność stylu, ale także niezwykłe wyczucie teatru; ujawnia maestrię w instrumentacji – tak bardzo dla siebie charakterystycznej, a przez to niepowtarzalnej. Także właśnie w Holendrze tułaczu zapoczątkowuje Wagner „system” muzycznych motywów przewodnich charakteryzujących poszczególne postacie i sytuacje.
Pod względem inscenizacyjnym opera Wagnera to znakomity „materiał” dla stworzenia wielkiego i efektownego widowiska teatralnego – tradycyjnego ale także na wskroś nowoczesnego.

Kto pójdzie moim tropem, niech się ma na ostrożności! Bez nowych pomysłów nie da się wiele osiągnąć.
Richard Wagner

* * *

W porównaniu z poprzednimi dziełami Wagnera stanowi Holender ogromny krok naprzód. Pierwsze próby operowe – Boginki, Zakaz miłości, a także Rienzi, wykazywały silne wpływy oper włoskich i romantycznej opery francuskiej, głównie Meyerbeera. Nie jest od tych wpływów całkowicie wolny i Holender tułacz, jednak wiele stron jego partytury świadczy już w pełni o niepospolitej indywidualności kompozytora. Dowodem mistrzostwa w dziedzinie instrumentacji jest choćby uwertura, a melodia monologu Holendra z I aktu, rozwijająca się swobodnie, wyzwolona spod władzy schematycznych prawideł, zdaje się już zapowiadać dojrzały styl przyszłego twórcy Pierścienia Nibelunga.
Józef Kański
Przewodnik operowy, PWM 2008

realizatorzy:

kierownictwo muzyczne ERALDO SALMIERI
reżyseria HERBERT ADLER
dekoracje DIETMAR SOLT
kostiumy DIETMAR SOLT
przygotowanie choru WALDEMAR SUTRYK

obsada:

Holender STANISŁAW KIERNER
JUKA RASILAINEN

Daland GRZEGORZ SZOSTAK
ROBERT ULATOWSKI
DANIEL BOROWSKI

Senta WIOLETTA CHODOWICZ
ASTRID WEBER

Eryk CLEMENS BIEBER

Sternik DOMINIK SUTOWICZ
ŁUKASZ ZAŁĘSKI

Mary AGNIESZKA MAKÓWKA
OLGA MAROSZEK

Chór i Orkiestra
Teatru Wielkiego w Łodzi
dyrygent – ERALDO SALMIERI

ERALDDO SALMIERI
kierownik Muzyczny
Austriacko-włoski dyrygent, który wykształcenie muzyczne zdobywał w Konserwatorium im.Giuseppe Verdiego w Mediolanie, w Akademii Muzycznej w Wiedniu pod kierunkiem prof. Ottmara Suitnera., a następnie w mistrzowskich klasach Pierra Dervauxa w Nicei i Carlo Marii Giuliniego w Accademia Musicale Chigiana w Sienie.
Mimo, że już w czasie studiów dyrygował w Wiedniu utworami m.in. Haydna, Mozarta i Schumanna, to za swój profesjonalny start uważa Cyganerię Pucciniego w Monachium (1989), gdzie później zrealizował jeszcze: Traviatę (1990), Nabucco (1991) i Madamę Butterfly (2000).
Dalsza droga artystyczna dyrygenta, to m.in.: Sofia, Budapeszt, Brema, Wiedeń, Mińsk i teatry operowe we Włoszech, Szwajcarii, Holandii, Belgii, Szwecji, Norwegii i Brazylii.
W 1997 roku Salmieri zadebiutował Toską w Deutsche Oper am Rhein w Düsseldorfie, a w 2008 - Łucją z Lammermoor w Badisches Staatstheater w Karlsruhe; w 2006 na Festiwalu w Salzburgu pod batutą dyrygenta zaprezentowano Traviatę i Nabucco, a w 2003 był konsultantem muzycznym kompozytora Gian Carlo Menottiego na Festiwalu Dei Due Mondi w Spoleto. W bogatym repertuarze operowym Eraldo Salmieri ma, obok już wymienionych, m.in.: Aidę, Rigoletto, Bal maskowy Verdiego, Marię Stuart, Annę Bolenę i Faworytę Donizettiego, Carmen Bizeta, Wesele Figara, Cosi fan tutte i Czarodziejski flet Mozarta, Turandot Pucciniego oraz Cyrulika sewilskiego, Włoszkę w Algierze i Turka we Włoszech Rossiniego.
Eraldo Salmieri dyryguje także muzyką symfoniczną, m.in. z: Orkiestrą Filharmonii Włoskiej, Filharmonią Słowacką, Narodową Orkiestrą Bretanii, Nową Orkiestrą Symfoniczną w Sofii, Węgierską Orkiestrą Symfoniczną; z tą ostatnią wykonał IX Symfonię Beethovena w Filharmonii Berlińskiej. Był też dyrektorem muzycznym Teatru Wielkiego w Poznaniu.
W Łodzi mieliśmy okazję spotkania z Eraldo Salmierim podczas ubiegłorocznego Koncertu na Wielki Tydzień, w którym dyrygował Stabat Mater - Rossiniego i Pergolesiego.
W 2013 Eraldo Salmieri przygotował muzycznie premierę opery Gaetana Donizettiego Anna Bolena, otwierającą 6 kwietnia gmach Teatru Wielkiego w Łodzi po rewitalizacji.
Od grudnia 2013 roku Eraldo Salmieri jest kierownikiem muzycznym Teatru Wielkiego w Łodzi.


REALIZACJE OPER RICHARDA WAGNERA
W TEATRZE WIELKIM W ŁODZI

LOHENGRIN
kierownictwo muzyczne - Zygmunt Latoszewski
inscenizacja i reżyseria - Wolfgang Weit
scenografia - Bernhard Schröter
kierownictwo chóru - Kazimierz Dębski
premiera - 15 stycznia 1970

TANNHÄUSER i turniej śpiewaków na Wartburgu
kierownictwo muzyczne - Wojciech Michniewski
inscenizacja i reżyseria - Bogdan Hussakowski
scenografia - Jacek Ukleja
choreografia - Andrzej Szczużewski
przygotowanie chóru Teatru Wielkiego w Łodzi - Mieczysław Rymarczyk
przygotowanie chóru Państwowej Filharmonii w Łodzi - Tomasz Szymański
przygotowanie chóru Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Łodzi
- Henryk Blacha
premiera - 12 kwietnia 1980
WALKIRIA
kierownictwo muzyczne - Tadeusz Kozłowski
inscenizacja i reżyseria - Wolfgang Weit
scenografia - Jadwiga Jarosiewicz
współpraca muzyczna - Antoni Duda
premiera - 10 marca 1984

HOLENDER TUŁACZ
kierownictwo muzyczne - Antoni Wicherek
reżyseria - Waldemar Zawodziński
scenografia - Waldemar Zawodziński, Barbara Wesołowska-Kowalska
układ scen zbiorowych - Janina Niesobska
współpraca muzyczna - Aleksander Tracz
kierownictwo chóru - Marek Jaszczak
premiera - 25 czerwca 1994