Festiwal Forum Musicum 2015

Forum Musicum 2015

Musica recitata
15–22.08.2015

Andrzej Kosendiak – dyrektor generalny
Tomasz Dobrzański – dyrektor artystyczny

Muzyka powstała z mowy. Zaczerpnęła z niej sposoby operowania czasem, dynamiką, artykulacją, barwą dźwięku. Stała się nowym i niezależnym językiem, podporządkowanym jednak tym samym prawom, co przekaz słowny. Prawa te sformułował Nicolo Vicentino w L’antica musica ridotta alla moderna prattica (1555), zawierając je w pojęciu musica recitata. Festiwal Forum Musicum 2015 w odsłonach reprezentujących różne epoki opowie, jak muzyka uczy się od mowy sztuki przekazywania treści i wyrażania uczuć.
Tomasz Dobrzański – dyrektor artystyczny

PROGRAM

15.08.2015, sobota, godz. 20:00, Muzeum Narodowe
NEIDHART – HISTORIE Z „DOLINY ŁEZ”
Ensemble Leones:
Els Janssens-Vanmunster – śpiew
Baptiste Romain – fidel, dudy
Marc Lewon – śpiew, lutnia, fidel, kierownictwo artystyczne

Program:
der han – utwór instrumentalny
Neidhart (ok. 1190–ok. 1240) Mir ist vmmaten leyde
Neidhart Ich claghe de blomen und de wnnenclichen zit
clausula – utwór instrumentalny
Neidhart Sinc eyn gulden hoen
der munich – utwór instrumentalny
Neidhart Willekome eyn somerweter suze
Der tugendhafte Schreiber (I poł. XIII w.) Guoten wip wol iuch der eren
muteta viellatoris – utwór instrumentalny
Neidhart Svmmer vnde winder
der hedamerschol – utwór instrumentalny
Walther von der Vogelweide (ok. 1170 – ok. 1230) Vil wol ghelovter got

Wydarzenie odbywa się dzięki wsparciu Muzeum Narodowego we Wrocławiu, które objęło patronat nad koncertem inauguracyjnym festiwalu

Człowiek znany dziś jako Neidhart von Reuental był w średniowieczu jednym z najbardziej znanych i cenionych poetów-kompozytorów. Niedawne badania naukowe dowodzą jednak, że jego przydomek „von Reuental” pochodzi z XIX wieku i że przez współczesnych był on nazywany po prostu Neidhartem. Podczas gdy jego koledzy tworzący na przełomie XII i XIII wieku trwali w idealistycznym królestwie miłości dwornej, nieco młodszy od nich Neidhart (ok. 1180–1240) porzucił te ideały i umieścił świat swych pieśni nie w dworskim, a w wiejskim otoczeniu. Jego szlachetnie urodzona publiczność musiała być ubawiona, słuchając o wieśniakach próbujących naśladować szlachtę w sztuce miłości dwornej, oczywiście z opłakanym skutkiem.
Materiał źródłowy pieśni Neidharta jest ogromny i dobrze udokumentowany w porównaniu z zachowanymi pieśniami innych minnesingerów. Zachowało się pięćdziesiąt pięć melodii pieśni. Tak zwany Frankfurt-Neidhart-Manuscript, choć zachowany fragmentarycznie, jest najwcześniejszym
źródłem pieśni Neidharta, możliwie najbardziej przybliżającym nam jego muzyczny świat. Oprócz tego sześć znajdujących się w tym rękopisie utworów jest jednocześnie najwcześniejszymi zachowanymi melodiami niemieckiego minnesangu. Zaskakujący jest fakt, że źródło to nie zostało do tej pory należycie docenione.
Podczas koncertu Ensemble Leones zaprezentuje pieśni z tekstami in extenso pochodzącymi z tego wczesnego źródła, uzupełniając je o inne zachowane melodie Neidharta opracowane w stylu jego czasów na instrumenty, z których fidel i lutnia są wymieniane jako najbardziej popularne w akompaniowaniu pieśniom jednogłosowym. Śpiewacy i instrumenty współpracują ze sobą, tworząc program, który łączy najwyższy stopień historycznej adekwatności z urokiem zmiennych barw instrumentalnych.
Marc Lewon

16.08.2015, niedziela, godz. 20:00, Aula Ossolineum
SALON ROMATYCZNEJ PIEŚNI
Il timbro:
Aldona Bartnik – sopran
Magdalena Pilch – flet romantyczny
Tomasz Dobrzański – klarnety historyczne
Bartosz Kokosza – wiolonczela
Marek Pilch – fortepian stołowy

Program:
Kaspar Kummer (1795–1870) Concertino C-dur na flet, klarnet i fortepian op. 101
César Franck (1822–1890) Le Sylphe
Giacomo Meyerbeer (1791–1864) Hirtenlied
Anton Bernhard Fürstenau (1792–1852) Die Flöte
Ludwig van Beethoven (1770–1827) Trio B-dur na klarnet, wiolonczelę i fortepian op. 11
I Allegro con brio
II Adagio
III Tema con Variazioni. Allegretto
***
Mariano Obiols (1809–1888) I Laj – romanza
Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809–1847) Trio d-moll na flet, wiolonczelę i fortepian op. 49
I Molto allegro ed agitato
II Andante con moto tranquillo
III Scherzo. Leggiero e vivace
IV Finale. Allegro assai appassionato
Gaetano Donizetti (1797–1848) Canzonetta per soprano, clarinetto e pianoforte

Charakter muzyki salonowej, nacechowanej sentymentalizmem, skłonnością do stylu brillant, kojarzony jest dziś z pewnym spłyceniem wyrazowym. Muzyka salonowa wiązała się jednak w czasach swej świetności z prawdziwą głębią i autentycznością przeżycia artystycznego, niemożliwą do osiągnięcia w zatłoczonej sali koncertowej. Niewątpliwie najtrafniej możemy to przeczuwać, słuchając repertuaru pieśniowego z towarzyszeniem fortepianu. Jednak pieśni z udziałem instrumentów dętych, fletu i klarnetu to bardzo rzadko grywany dziś repertuar z kręgu muzyki salonowej. W programie znajdą się wyjątki ze znanych cykli Spohra i Lachnera, ale także pojedynczo wydane utwory Fürstenaua, Meyerbeera i Donizettiego. Muzyka instrumentalna tego wieczoru to tria na flet, wiolonczelę i fortepian, oraz na klarnet, wiolonczelę i fortepian, skomponowane przez Mendelssohna i Beethovena.


20.08.2015, czwartek, godz. 20:00, Klubokawiarnia Mleczarnia
OPEN FOLK
Open folk:
Paweł Iwaszkiewicz – flety, dudy, bombardy
Mirosław Feldgebel – harfa celtycka
Olena Yeremenko – fidel
Marcin Lemiszewski – instrumenty perkusyjne

Zespół jest jednym z prekursorów stylu folk na polskiej scenie muzycznej. Repertuar grupy ewoluował przez wiele lat od swobodnych opracowań tradycyjnej muzyki celtyckiej (szkockiej, irlandzkiej i bretońskiej) w kierunku poszukiwania pozostałości kolejnych fal folku pojawiających się w historii muzyki europejskiej. Sięgający po zapisy muzyki tradycyjnej z odległych niekiedy epok, Open Folk postrzegany bywa jako zespół muzyki dawnej, choć sami muzycy nie czują się bynajmniej niewolniczo skrępowani regułami historycznie wiernej interpretacji. Zafascynowani muzyką celtycką równolegle szukają inspiracji w folklorze innych kręgów kulturowych – od Słowiańszczyzny po Orient, w muzyce dawnej czy rockowej. Osią myślenia członków Open Folk jest mit arkadyjski i jego emanacje muzyczne. Stąd szczególne zainteresowanie stykiem muzyki poważnej
i tradycyjnej oraz ich wzajemnym przenikaniem się. Znajduje to wyraz w opracowywaniu takiego repertuaru, jak np. tańce korowodowe z XVI-wiecznych Danceries, muzyka towarzysząca XVIII-wiecznym fêtes champêtres czy muzyka polskich karczm według opisu Georga Philippa Telemanna. Zespół debiutował w Warszawie w 1987 roku. Z grupą współpracują wybitni muzycy z kraju i zagranicy. Open Folk koncertował we Francji, Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Rosji, Szwecji i na Białorusi. Dorobek płytowy zespołu to sześć tytułów, z których obecnie dwa są dostępne na nośnikach CD.


21.08.2015, piątek, godz. 20:00, NFM, Sala Czerwona
HAYDN, BEETHOVEN, MENDELSSOHN
Jarosław Thiel – dyrygent
Olga Pasiecznik – sopran
Zbigniew Pilch – skrzypce solo / koncertmistrz
Wrocławska Orkiestra Barokowa

Program:
Joseph Haydn (1732–1809) Symfonia c-moll nr 52, Hob. I:52
I Allegro assai con brio
II Andante
III Menuetto: Allegretto
IV Finale: Presto
Scena di Berenice Hob. XXIVa:10
I Berenice, che fai? (recytatyw)
II Non partir bel idol mio (aria)
III Me infelice? (recytatyw)
IV Perche, se tanti siete (aria)
Ludwig van Beethoven (1770–1827) Ah! Perfido... Per pietà, non dirmi addio... – aria i scena op. 65
***
Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809–1847) Infelice – aria koncertowa op. 94
Joseph Haydn Symfonia Es-dur nr 99, Hob. I:99
I Adagio – Vivace assai
II Adagio
III Menuet: Allegretto
IV Finale: Vivace

Infelice – nieszczęśliwa”. Rozpacz porzuconej przez kochanka kobiety – łagodzona chwilami wspomnień słodkiej przeszłości – to kanwa librett wszystkich arii prezentowanych w dzisiejszym programie. Jest to ulubiony przez publiczność temat podany w ujęciu ulubionego przez kompozytorów poety – Pietra Metastasia – i Haydn, i Beethoven, i Mendelssohn sięgnęli bowiem po teksty tego wytrawnego librecisty, pisząc swoje sceny dla wybitnych primadonn: Brigidy Giorgi Banti (Haydn), Josephy Dušek (Beethoven) i Marii Malibran (Mendelssohn). Punktów stycznych tych kompozycji jest zresztą więcej: Beethoven wzorował się na napisanej także dla Josephiny Dušek, słynnej arii Bella mia fiamma (KV 525) Mozarta, Mendelssohn z pewnością czerpał zaś wzory z Beethovenowskiego Ah! Perfido – i to zarówno nawiązując do tego dzieła w warstwie muzycznej, jak i sięgając po fragmenty tej samej poezji Metastasia. Wszyscy trzej kompozytorzy dla wyrażenia skrajnych emocji bohaterek stworzyli sceny, „mini-opery”, w których nieustannie przeplatają się dramatyczne recytatywy z pełnymi furii allegrami i z ariosami przynoszącymi chwile ukojenia. Bez trudu odnajdziemy tu nawiązania do genialnej Ah, lo previdi! (KV 272) Mozarta. Przed trzema laty Wrocławska Orkiestra Barokowa nagrała owe wspaniałe sceny Wolfganga Amadeusa wraz Olgą Pasiecznik – jedną z najwybitniejszych interpretatorek tego repertuaru. Dziś ponownie gościmy tę wspaniałą sopranistkę, aby zaprezentować Państwu trzy najsłynniejsze arie koncertowe klasycyzmu i wczesnego romantyzmu.
Jarosław Thiel


22.08.2014, sobota, godz. 20:00, Oratorium Marianum
GIOVANNI BATTISTA PERGOLESI – LA SERVA PADRONA
Anna Moniuszko – dyrygent
Małorzata Trojanowska – (sopran) Serpina
Roman Ciumakin – (tenor) Uberto
Bartosz Budny – (bas) Vespone
Zespół Muzyki Dawnej Diletto

Program:
Giovanni Battista Pergolesi (1710–1736) La serva padrona (Służąca panią)

Opera buffa początkowo pomyślana była jako intermezzo pomiędzy aktami oper poważnych. Weszła na scenę operową w postaci przetworzonej commedii dell'arte. Ten zwyczaj odgrywania zabawnych scenek pojawił się w pierwszej połowie XVIII wieku w Neapolu. Występowało w nich nie więcej niż dwóch śpiewaków, prezentowali się również aktorzy odgrywający mimiczne role nieme. Takim właśnie intermezzem operowym była La serva padrona Giovanniego Battisty Pergolesiego. Dołączono ją do dużej, poważnej opery Il prigionier superbo. Wkrótce operę tę przyćmiło swą sławą jej skromne intermezzo, które w dodatku dało początek nowemu gatunkowi: operze buffa. Gatunek ów, początkowo skromny w rozmiarach i stosowanych środkach, stopniowo rozwijał się, przejmując od opery seria coraz więcej elementów. Tematem La serva padrona jest sprytna intryga służącej zmierzającej do poślubienia własnego pana, czemu nie jest on bynajmniej przeciwny.

Bilety:
N 20 zł, U 10 zł
20.08: 10 zł

Rezerwacja i sprzedaż biletów, informacja o koncertach:
Narodowe Forum Muzyki
pl. Wolności 1, 50-071 Wrocław
tel. 71 342 24 59, 71 792 10 00
[email protected]
Sprzedaż biletów online: www.bilety.nfm.wroclaw.pl

Organizator zastrzega sobie możliwość dokonania zmian w programie.
www.nfm.wroclaw.pl/forum-musicum
www.nfm.wroclaw.pl